Πασχαλία Τραυλού

 

 

Η καλή μάνα,πέρα από αγάπη,έχει έλλειψη εγωισμού

και αφουγκράζεται την ψυχή του παιδιού της.

 

Με αφορμή νέο της βιβλίο,"Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ",που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο η Πασχαλία Τραυλού μιλά για το κίνητρο της συγγραφής του βιβλίου της,για τις σύγχρονες Μήδειες,για την ενοχική σύγχρονη γυναίκα και για τα χαρακτηριστικά που ορίζουν τη σωστή μητέρα.

 

 

Σας καλωσορίζω στην εφημερίδα Θεσσαλία κυρία Τραυλού. «Η Μήδεια, δεν χόρεψε ποτέ»,λοιπόν, ο τίτλος του νέου σας βιβλίου.Ποιο ήταν το κίνητρο για τη συγγραφή του βιβλίου;

Η έμπνευση αποτελεί το συναγερμό που ξυπνά σκέψεις, συναισθήματα και προβληματισμούς που «κοιμούνται» μέσα μου. Από τη στιγμή που πρωτοήρθα σε επαφή με τον ευριπίδειο μύθο, στην εξαίρετη ανάλυση της Μήδειας από τον Σπύρο Ευαγγελάτο σε ένα αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής σχολής είκοσι περίπου χρόνια πριν, αποθηκεύτηκε μέσα μου το ερέθισμα. Ο άνθρωπος, μάνα και γυναίκα Μήδεια αποτελεί ένα μοναδικό ψυχογραφικό τρίπτυχο που νομίζω δεν θα άφηνε ασυγκίνητο κανέναν. Έτσι, όταν πέρσι το καλοκαίρι είδα την παράσταση του Γιώργου Κιμούλη σε σκηνοθεσία του Ευαγγελάτου στην πιο ώριμη εκδοχή, είχε πια φτάσει το πλήρωμα του χρόνου. Επέστρεψα σπίτι και έγραψα τον πρόλογο του βιβλίου όπου αποτύπωσα τις «ενστάσεις» μου για την ερμηνεία της πράξης της Μήδειας.

Οι ηρωίδες του βιβλίου, από το ρόλο της καθεμιά αποκτούν ένα πρόσωπο Μήδειας .Πόσο εν δυνάμει Μήδεια μπορεί να είναι κάποια γυναίκα και ποιοι λόγοι είναι αυτοί που μπορούν να την οδηγήσουν σε μια τέτοια πράξη;

 

Η Μήδεια στο βιβλίο μου έχει ποικίλες σηματοδοτήσεις. Καταρχάς πρόκειται για την ενσάρκωση των τριών ρόλων που συνθέτουν τη γυναικεία φύση: της μητρότητας, της συζύγου/ερωμένης, του ανθρώπου. Αυτές οι τρεις διαστάσεις συνυπάρχουν στις ηρωίδες αλλά συνδυασμένες με την επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος καταφέρνουν κάθε φορά να συνθέτουν μια ολότελα διαφορετική προσωπικότητα. Η έννοια της μητρότητας ξεπροβάλλει μέσα στο βιβλίο στην φωτεινή και σκοτεινή της εκδοχή. Οι πληγές μας μας χειραγωγούν και μας οδηγούν ακόμη και σε ειδεχθείς πράξεις. Έτσι, το βιβλίο είναι γεμάτο Μήδειες-μανάδες που γεννούν Μήδειες-παιδιά.

 Η Μήδεια του Ευριπίδη σκοτώνει τα παιδιά της για να εκδικηθεί την απιστία του άντρα της και να ανακόψει την πιθανή ευτυχισμένη πορεία του. Στην περίπτωση της δικής σας ηρωίδας η αιτία φαίνεται πως είναι η ίδια, αφορμή όμως για το αποτρόπαιο έγκλημα είναι η άρνηση ενός χορού από τον άντρα της.

Ο χορός που δεν χόρεψε η Αιμιλία είναι απλώς μια σταγόνα στο ποτήρι. Η έλλειψη κατανόησης από την πλευρά του συζύγου, οι αρνήσεις της τρυφερότητας που μένουν απωθημένες στον πάτο της ψυχής, η στάση της μητέρας της Αιμιλίας απέναντι στα δυο της κορίτσια, η βασανιστική σιωπή που χωρίζει μάνα και κόρη είναι μοχλοί που οδήγησαν την ηρωίδα στην πράξη της. Αιτία συνεπώς της πράξης της δικής μου Μήδειας δεν είναι η απιστία/προδοσία αλλά γενικότερα όλα της τα τραύματα.

 

Αναφέρετε (στη σελ. 481) ότι ο σύζυγος της ηρωίδας ήταν ο άξονας γύρω από τον οποίο περιστρεφόταν κάθε της λάθος. Πόσο αδύναμοι είμαστε οι άνθρωποι να αποδεχθούμε τις αδυναμίες και τα λάθη μας και με πόση ευκολία επιρρίπτουμε τις ευθύνες μας στους άλλους και δη στους συντρόφους μας;

 

Το πιο εύκολο τελικά πράγμα είναι να επιρρίπτουμε τις ευθύνες στους άλλους για να αποφύγουμε την αυτοκριτική που συχνά οδηγεί σε αυτοσυντριβή. Η Αιμιλία ως χαρακτήρας κρύβει παθογένειες, αόρατες αρχικά κι έπειτα αντιληπτές από τον σύζυγό της. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει υποστεί διπλή καταπόνηση, αφενός από το οικογενειακό περιβάλλον και τη στάση της μητέρας της, αφετέρου από τη στάση του συζύγου που αποδεικνύεται αδύναμος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Η Αιμιλία ωστόσο δεν ρίχνει πάνω του την ευθύνη της πράξης της. Ο ίδιος από μόνος του συνθλίβεται από την ενοχή του. Η Αιμιλία είναι αυτή που γνωρίζει την αλήθεια για την πολυπλοκότητα των αιτίων της πράξης της. Κινήθηκε από απόγνωση και όχι από μίσος. Ξέρει ότι για την προδομένη αγάπη του Αχιλλέα θυσίασε έναν άλλο άνθρωπο άθελά της. Ψάχνοντας τρόπο να πληρώσει γι’ αυτό το λάθος, πέφτει σε ένα παράπτωμα ακόμη χειρότερο.

 Στη διάρκεια της ανάγνωσης είχα την αίσθηση ότι κάθε γυναίκα ηρωίδα σας ήταν έντονα ενοχική, συναίσθημα που κορυφώνεται στο τέλος του βιβλίου.

Πράγματι! Είναι μια πτυχή της γυναικείας φύσης που ήθελα να την αποδώσω λογοτεχνικά. Θεωρώ ότι οι γυναίκες παραδινόμαστε περισσότερο στη θυμική πτυχή του εαυτού μας σε σχέση με τους άντρες. Υπεραναλύουμε τα πράγματα και ψηλαφούμε επώδυνα τα τραύματά μας. Η Έλλη μάλιστα, το alter ego της Αιμιλίας αποτελεί το αποκορύφωμα αυτής της πεποίθησης. Εξάλλου, μια αξιόποινη πράξη είτε από τον νόμο είτε από την συνείδηση δεν μπορεί παρά να προκαλεί ενοχές. Η ενοχή είναι συστατικό στοιχείο του συγκεκριμένου θέματος.

Οι ρυθμοί ζωής της σύγχρονης κοινωνίας απαιτούν από μια γυναίκα να είναι ικανή σε πολλαπλούς ρόλους. Πόσο σε βάρος της μητρότητας αποβαίνει όλη αυτή η συναισθηματική πίεση που υφίσταται για να ανταποκριθεί σε όλους αυτούς τους ρόλους με επιτυχία;

Η συναισθηματική κατάθεση στο βωμό της μητρότητας απαιτεί χρόνο που σήμερα απουσιάζει από τη σύγχρονη γυναίκα με αποτέλεσμα η μητρότητα να εκδηλώνεται «ευκαιριακά» με άγχος και ένταση που διαστρεβλώνουν τον κώδικα της αγάπης στη σκέψη του παιδιού. Το αίσθημα της μητρικής απουσίας δημιουργεί ποικίλα προβλήματα στα σύγχρονα παιδιά και από αυτό το γεγονός εκπορεύονται τα φαινόμενα της παιδικής και εφηβικής παραβατικότητας, της χρήσης απαγορευμένων ουσιών κλπ. Γι’ αυτό πρέπει να ενεργοποιηθεί η Πολιτεία και να μην περικόψει τις παροχές μητρότητας. Από την άλλη πλευρά βέβαια, η ανθρώπινη διάσταση κάθε μητέρας επιβάλλει και το δικαίωμά της στην δημιουργικότητα και την επαγγελματική επιτυχία εκτός σπιτιού. Πώς θα παντρευτούν όμως αυτοί οι ρόλοι ότανοι διευκολύνσεις των μανάδων συρρικνώνονται στην παγκοσμιοποιημένη, καπιταλιστική μας κοινωνία;

Πόσο ώριμη καi δυνατή οφείλει να είναι η σημερινή γυναίκα στην Ελλάδα της Κρίσης και ποια νομίζετε ότι είναι τα χαρακτηριστικά της καλής μητέρας;

Διπλό το ερώτημά σας. Κρίση και δύναμη για μένα είναι δυο έννοιες συγκρουόμενες και ας μου συγχωρεθεί η απαισιοδοξία. Ο φόβος της απόλυσης, ο μισθός που αν υπάρχει, δεν καλύπτει τα έξοδα του νοικοκυριού, η απλήρωτη δόση του δανείου αποτελούν καταστάσεις για γερά νεύρα αφού συνειδητοποιεί καθένας αργά ή γρήγορα ότι οφείλει να τα βάλει με ένα «αδηφάγο θηρίο». Οι εντάσεις μέσα στην οικογένεια αυξάνονται λόγω της ανέχειας και η γυναίκα καλείται να εξισορροπήσει τις σχέσεις της οικογένειας στηρίζοντας τον άνεργο σύζυγο, διαχειριζόμενη την αντιζηλία του αν εκείνη δουλεύει και ο ίδιος όχι και διαμορφώνοντας ήρεμο περιβάλλον για τα παιδιά, φτάνοντας στο σημείο να υπομένει η ίδια καταπίεση. Όσον αφορά τις ιδιότητες μιας καλής μάνας, πέρα από την αυτονόητη αγάπη, τα χαρακτηριστικά που περικλείουν όλα τα υπόλοιπα είναι η έλλειψη εγωισμού και η δυνατότητα να αφουγκράζεται την ψυχή του παιδιού της διαβάζοντας ακόμη και τις σιωπές του. Γι’ αυτό όμως απαιτείται χρόνος σε μια κοινωνία που δεν επιτρέπει τέτοιες … πολυτέλειες.

 

 Υπάρχουν ελαφρυντικά σε ένα έγκλημα όπως η αφαίρεση της ζωής των ίδιων σου των παιδιών;

Σε καμία περίπτωση! Την ηρωίδα μου δεν την συγχωρώ, ούτε της δίνω ελαφρυντικά. Ούτε η ίδια εξάλλου δίνει ελαφρυντικά στον εαυτό της. Προβαίνω μόνο στην ανατομία των ψυχολογικών μοχλών μιας τέτοιας πράξης προσπαθώντας να δώσω το επιμύθιο που εγώ πρεσβεύω για τη συμπεριφορά της.

 Αίσιο τέλος –κι αυτό με αναστολή-φαίνεται να δίνετε μόνο στη μητέρα που επιστρέφει στην οικογένεια και στα παιδιά της μετά από τρία ολόκληρα χρόνια φυγής.

Για μένα αίσιο τέλος είναι αυτό που φέρνει την κάθαρση, αποδίδει στον καθένα αυτό που του αξίζει και εξασφαλίζει στον παθόντα ήρωα μια καλύτερη ζωή. Πέρα από τη Μαργαρίτα που επιστρέφει στο σπίτι συνειδητοποιημένη, για μένα και άλλοι ήρωες είχαν αίσιο τέλος. Θεωρώ αίσια για παράδειγμα την επιλογή της Τάνιας να γεννήσει το παιδί που κυοφορεί δίχως τη στήριξη του βιολογικού πατέρα. Θεωρώ αίσιο φινάλε την απελευθέρωση της Ροδής από την ταπεινωτική συζυγική της συνύπαρξη με έναν ανώριμο σύζυγο. Θεωρώ αίσια την κατάληξη του ομοφυλόφιλου Αλέξανδρου που καταφέρνει μέσα από ένα τραγικό γεγονός να συμφιλιωθεί με ανθρώπους που τον είχαν πληγώσει. Σε όλα τα βιβλία μου εξάλλου επιδιώκω ιδιάζουσες εκδοχές αίσιου τέλους.

Πόσο παρακινδυνευμένο και τολμηρό νομίζετε ότι είναι για μια σύγχρονη συγγραφέα να καταπιάνεται με ένα αρχαίο κλασικό και τραγικό πρόσωπο ;

Άγγιξα τον ευριπίδειο μύθο με ιερό δέος. Δεν το κρύβω πως έτρεμαν τα χέρια μου όταν άρχισα να γράφω τις πρώτες γραμμές. Ωστόσο, δεν είμαι η μόνη που έχει τολμήσει να «διασκευάσει» ή να επικαιροποιήσει κλασικά λογοτεχνικά θέματα.. Θα θυμίσω το Τραγούδι του Αχιλλέα της Μίντλερ, την Ελένη του Σεφέρη, τα κλασικά παραμύθια διασκευασμένα από τον Τριβυζά, τον Φράουστ του Ισίδωρου Ζουργού και πληθώρα άλλων. Αυτό όμως που προϋποθέτει ένα τέτοια εγχείρημα είναι σεβασμός στο μυθικό πυρήνα και το έργο που αγγίζεις. Θέλω να πιστεύω ότι δεν διέπραξα «ύβρι» προς τον τραγικό ποιητή, καθώς προσπάθησα να δείξω τη μέγιστη προσοχή στις ψυχογραφήσεις και στο πλέξιμο της ιστορίας. Ο αναγνώστης βεβαίως είναι ο τελικός κριτής.

 

 

Κριτική βιβλίου

Πασχαλία Τραυλού,

"Η Μήδεια δεν χόρεψε" ποτέ,εκδ.Μεταίχμιο

Ψυχογραφικό μυθιστόρημα με κινηματογραφική αφήγηση

 

 

Η σύγχρονη Μήδεια ,Αιμιλία,θα γίνει αιτία να γνωριστούν τέσσερις άνθρωποι που αρχικά φαίνεται να μην έχουν σχεδόν καμία σχέση μεταξύ τους.Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της ιστορίας και μέσα από την αφηγηματική ικανότητα της Πασχαλίας Τραυλού ,ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η κατηγορουμένη δεν θα έπρεπε να είναι η μόνη που βρίσκεται στο εδώλιο,αφού διαφορετικοί άνθρωποι και συμπεριφορές όπλισαν το χέρι της.

Με έναν αδύναμο σύζυγο,ο οποίος συνθλίβεται τελικά από την ενοχή του και καταπονημένη ψυχικά από τη στάση της μητέρας της, η Αιμιλία κινείται τελικά από απόγνωση και όχι από μίσος.

Ψυχογραφικό μυθιστόρημα με κινηματογραφική αφήγηση,γεμάτο ανατροπές και ένταση,κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον και στις 500 καλογραμμένες σελίδες του,πλέκοντας ενδιαφέρουσες ιστορίες και με τις ζωές των υπόλοιπων ηρώων του.

Αγγίζοντας με δέος και σεβασμό τον ιερό μύθο,η συγγραφέας ,γνωστή για τους συμβολισμούς που με επιτυχία χρησιμοποιεί στα βιβλία της ξεκαθαρίζει πως δεν δίνει κανένα ελαφρυντικό στην ηρωίδα της,ούτε άλλωστε και η ίδια η ηρωίδα στον εαυτό της.

Πόσο Μήδεια είναι η γυναίκα που καταφεύγει στην άμβλωση ή η μητέρα που εγκαταλείπει τα παιδιά της "ευνουχίζει" το γιο της ή αρνείται τη συγνώμη στο παιδί της;

Οι δόσεις τρυφερότητας του συζύγου της και η στήριξη από τη μητέρα της θα ήταν αρκετά για να αποτρέψουν την ίδια να γίνει θύτης με θύματα τα ίδια της τα παιδιά;

Είναι τόσο σημαντικός ένας χορός που δεν χόρεψε ποτέ για να γίνει η σταγόνα που κάνει την οργή της να ξεχειλίσει;

Είναι -εν τέλει -τόσο καταλυτικά τα απωθημένα μας;

 

Χαριτίνη Μαλισσόβα

 

 

Βιογραφικό

Η Πασχαλία Τραυλού γεννήθηκε στην Τρίπολη Αρκαδίας .Σπούδασε ελληνική κλασική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών οπότε και έκανε τις πρώτες συγγραφικές της απόπειρες με μικρά διηγήματα που δημοσιεύονταν σε τοπική εφημερίδα της Βέροιας. Αργότερα, παρακολούθησε διετή κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών για τη λατινική ποίηση Ορατίου και Βιργιλίου, ενώ προσφάτως ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου με τίτλο «Φύλο και νέα εργασιακά και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα στην κοινωνία της Πληροφορίας». Είναι μέλος της Eταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ διηγήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογές. Ανήκει στη συντακτική ομάδα του λογοτεχνικού περιοδικού diavasame.gr Έργα της τα μυθιστορήματα: Με μπαλαντέρ τη μοναξιά (2002), Η Ματζίκα της αγάπης (2003), Κλειδωμένο συρτάρι (2005), Ήθελα μόνο ένα αντίο (2006), Φτερά από μετάξι (2008), Έστω μια φορά (2009), Η γυναίκα του φάρου (2010), Τα ρόδα της σιωπής (2011), Γυάλινος χρόνος (2013) και το δοκίμιο Οι εραστές της γραφής (2011)

 

 

 

Νίκος Σιδέρης

 

" Κύριο πολιτικό πρόβλημα σήμερα είναι ο ευνουχισμός της πολιτικής σκέψης και γενικότερα η εμπλοκή της ικανότητας για σκέψη."

 

 

"Η ελληνική νοοτροπία χαρακτηρίζεται από ευπιστία και από ροπή στη διχόνοια και τον φατριασμό"

 

Με αφορμή το νέο του βιβλίο "Το Κατά Διαβόλου Ευαγγέλιο" με υπότιτλο Πολιτική Ψυχολογία της Κρίσης,(εκδ.Μεταίχμιο)ο ψυχίατρος και συγγραφέας κ. Νίκος Σιδέρης  μιλά στις Διαδρομές ,ενώ αναφέρεται ιδιαίτερα στους παράγοντες που οδήγησαν στην Κρίση

 

«Κατά Διαβόλου Ευαγγέλιο»,ο τίτλος του νέου βιβλίου σας,με υπότιτλο «Πολιτική Ψυχολογία .Θέλετε ,να δώσετε ένα στίγμα στους αναγνώστες μας;

Ο κυρίαρχος πολιτικο-μιντιακός λόγος εντέλλεται «Μισείτε αλλήλους». Απέναντι σ’αυτόν τον λόγο του καθολικού μίσους –το κατά Διαβόλου ευαγγέλιο− οι πολίτες και η κοινωνία καλούνται να σκεφτούν ορθολογικά και νηφάλια. Το βιβλίο μου τους εφοδιάζει με τα διανοητικά εργαλεία που είναι απαραίτητα γι’ αυτό.

  Αν με ρωτούσαν τι λέει το βιβλίο σας, θα απαντούσα ότι “είναι η διαδρομή μέσα από τις εσωτερικές διεργασίες που μας υπέβαλαν οι πολιτικοί και τα ΜΜΕ από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα,ώστε να φτάσουμε στην Ελλάδα της Κρίσης,”.Πόσοσυμφωνείτε με αυτό;

Έτσι είναι. Επανειλημμένα δείχνω ότι η ιστορία εσωτερικεύεται ως δομή. Και το κατά Διαβόλου ευαγγέλιο είναι η σύνοψη μιας μακράς πορείας ευνουχισμού της πολιτικής σκέψης των Ελλήνων και διακυβέρνησης με τη μέθοδο του «διαίρει και βασίλευε».

Πόσο «καλλιεργήθηκε» το πρότυπο του καταναλωτικού ναρκισσισμού από πολιτικές του παρελθόντος και πόσο αυτός τελικά ευθύνεται για τη σημερινή οικονομική κατάσταση της χώρας;

Ο καταναλωτικός ναρκισσισμός –η μοιραία Μεγάλη Αυταπάτη− δεν ήταν επινόηση των φτωχών και των ιδεολογικά κυριαρχούμενων μαζών. Αλλά πολιτισμικόπρόταγμα, που το επέβαλαν οι κυρίαρχες οικονομικές, πολιτισμικές και πολιτικές δυνάμεις, μέσα από συγκεκριμένες κερδοσκοπικές, αλλοτριωτικές και κυριαρχικές λογικές και με τη χρήση ισχυρότατων μηχανισμών «διαμόρφωσης γνώμης» – όπως η αχαλίνωτη βιομηχανία του λάιφ στάιλ, «το Χρηματιστήριο στις 7 000 μονάδες», ταδιακοποδάνεια και εορτοδάνεια και άλλα πάσης φύσεως δάνεια. Το ίδιο προφανώς ισχύει και για την πελατειακή λογική, την κομματοκρατία και την εξάρτηση από τις «Μεγάλες Δυνάμεις».

 Ποια χαρακτηριστικά του λαού μας και ποιοι άλλο παράγοντες θεωρείτε ότι οδήγησαν στη Κρίση;

Η ελληνική νοοτροπία χαρακτηρίζεται από ευπιστία απέναντι στον «δικό μας» (ηγέτη ή άλλον) και από ροπή στη διχόνοια και τον φατριασμό, για λόγους που αναλύονται διεξοδικά στο βιβλίο. Σ’ αυτό το υπόστρωμα αναπτύχθηκε και κυριάρχησε μια μεθοδολογία διακυβέρνησης και στρατιές εφαρμοστών της, που καλλιεργούν τηνκομματοκρατία και τον γενικευμένο εκμαυλισμό· ένα καθολικό σύστημα συνενοχών («Άρπαζε κι άσε τους άλλους ν’ αρπάζουν») · τον καταναλωτικό ναρκισσισμό· την αποκοπή από την παραγωγική πράξη· τη διαχείριση αντί της πολιτικής· τηναπαξίωση του πολιτικού προσωπικού και συστήματος· και τη διήθηση των ψυχών από τον εγωκεντρισμό. Σ’ αυτό το έδαφος γιγαντώθηκε η Μεγάλη Αυταπάτη, που μας έριξε τελικά στην κρίση.

Στο βιβλίο εξηγείτε την εσωτερική λογική του Υπουργικού λόγου.Πόσο αυτό βοηθά όσους αγαπούν πραγματικά αυτόν τοντόπo;

Το κύριο πολιτικό πρόβλημα σήμερα είναι ο ευνουχισμός της πολιτικής σκέψης και γενικότερα η εμπλοκή της ικανότητας για σκέψη. Πολίτες που δεν δύνανται να σκεφτούν ορθολογικά και νηφάλια είναι καταδικασμένοι να μετατραπούν σε θεατές της δικής τους ζωής και της πορείας του τόπου. Η αποδόμηση του Υπουργικού Λόγου λυτρώνει τη σκέψη από την εμπλοκή. Άρα, είναι αναγκαία.

 Χρησιμοποιώντας μια δική σας ερώτηση :”Aν όλα όσα ζούσαμε ήταν μια αυταπάτη ,παρά την απτή υλικότητάτους,τότε τι μπορεί να πιστέψει κανείς και να δεχθεί ως πραγματικότητα;”θα σας ζητούσα μια προσωπική απάντηση.

Ό,τι δημιουργεί η νηφάλια και ορθολογική σκέψη και ο δημοκρατικός διάλογος. Αλλιώς, ό,τι αντέχει στην κριτική σκέψη και εμπεριέχει αγάπη γι’ αυτόν τον τόπο και τους ανθρώπους του.

 Τελειώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου,θέλησα να μοιραστώ τις θετικές εντυπώσεις μου με τα παιδιάμου,φοιτητές στη Νομική της Αθήνας,και να τους συστήσω να το διαβάσουν μετά την εξεταστικήτους,την ίδια στιγμή μου ανακοίνωσαν ότι ενδέχεται να χάσουν και δεύτερο εξάμηνο λόγω καταλήψεων για τη στήριξη κάποιας άλλης κοινωνικής ομάδας.Γράφετεγια τις υποβολιμαίες και κατευθυνόμενες συγκρούσεις μεταξύ των κοινωνικών ομάδων(χρησιμοποιώντας κι το εξαιρετικά επιτυχημένο παράδειγμα της θερμαινόμενης πίσίνας).Τι θα λέγατε στην περίπτωση αυτή;

Θα μιλήσετε στο παιδί σας στο ακόλουθο πνεύμα: Να σκεφτεί σαν ώριμος πολίτης, επειδή πριν και πάνω από φοιτητής είναι πολίτης. Κριτήριο δεν είναι το προσωπικό του συμφέρον και μόνο. Πρόκειται για πολιτική διαμάχη, δηλαδή για αναμέτρηση δυνάμεων με αντικείμενο το κοινό αγαθό. Στην προκείμενη σύγκρουση, διακυβεύονται τουλάχιστον τρεις όψεις του κοινού αγαθού: Στελέχωση και λειτουργία του Δημόσιου Πανεπιστήμιου. Οικονομική πολιτική τηςχώρας. Σχέση εξουσίας-πολιτών. Συγκρούονται η κυβέρνηση δέσμια των μνημονιακών της υποχρεώσεων, με εργαζόμενους που χάνουν τη δουλειά τους και ίσως καταστρέφεται (λόγω κρίσης και ηλικίας) το πλαίσιο του βίου τους. Η στιγμή της σύγκρουσης επελέγη από την κυβέρνηση έτσι ώστε ναμεγιστποιηθούν οι παράπλευρες ζημίες (χαμένα μαθήματα και εξεταστική: Το ίδιο έκανε και πέρυσι με τους καθηγητές της Δευτεροβάθμιας). Τίθενταιλοιπόν τρία βασικά ερωτήματα: Η κυβέρνηση εξάντλησε τα περιθώρια ώστε η αναπόφευκτη αναμέτρηση να μην διεξαχθεί σε καιρό εξετάσεων; Με δεδομένη την κυβερνητική επιλογή ως προς τη στιγμή των απολύσεων, οι εργαζόμενοι έκαναν ό,τι μπορούσαν ώστε να περιοριστούν οι παράπλευρες ζημίες για τους φοιτητές και να εξασφαλίσουν την κατανόηση και την αλληλεγγύη των φοιτητών, των οικογενειών τους και της κοινωνίας; Και οι φοιτητές ενδιαφέρθηκαν-ονται για την τύχη του Πανεπιστημίου και όσων εργάζονται σε αυτό;

Αν το παιδί σας βοηθηθεί να σκεφτεί έτσι, θα καταλήξει στα συμπεράσματά του. Τα οποία, οπωσδήποτε, θα αποφεύγουν την παγίδα του «κοινωνικού αυτοματισμού», του «καθένας για πάρτη του, φα ’τους να μη σε φάνε» −δηλαδή, το κατά Διαβόλου ευαγγέλιο. Έτσι ώστε, αν χρειαστεί κι αυτό να παλέψει για να βρει και/ή για να μη χάσει τη δουλειά του (νεανική ανεργία=60%...), να παλέψει σε περιβάλλον νηφάλιου στοχασμού, αλληλεγγύης και δημοκρατικού ανθρωπισμού: σαν πολιτισμένος πολιτικός άνθρωπος.

 

 

 «ΥΠΛΟ-υπουργικός λόγος», «Πένθιμο μούδιασμα», «θρίαμβος του Θανάτου»,αλλά και και «αντίδοτο στην τοξίνη» είναι μερικές μόνο αλλά χαρακτηριστικές έννοιες των οποίων γίνεται κοινωνός ο αναγνώστης του βιβλίου σας,δίνοντας την αίσθηση ότι πρόκειται περί δοκιμίου ή εγχειριδίουψυχολογίας,πολιτικής αλλά και κοινωνιολογίας.Σε ποιο κοινό απευθύνεστε ,κύριε Σιδέρη;

Σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη και σε όλους όσους αγαπούν αυτό τον τόπο και τους ανθρώπους του.

 Είναι γνωστή και δεδομένη η ευρεία χρήση του διαδικτύου στη χώρα μας ακόμα και από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.Θεωρείτε,ωστόσο ότι ο μιντιακόςλόγος είναι αυτός που τελικά καθορίζει και κατευθύνει την ποιότητα των αποφάσεων των πολιτών;

Ο μιντιακός λόγος δεν είναι ανίκητος. Ωστόσο, είναι εργαλείο μεγάλης εμβέλειας και ισχύος. Που αντιμετωπίζεται μόνο από πολίτες ενήμερους, που τοποθετούνται ως πολίτες –ως υποκείμενα πολιτικής πράξης, όχι ως καταναλωτές πολιτικολογίας.

Υπάρχει,τελικά τρόπος να «σκεφτούμε» και αν συμβεί αυτό υπάρχει χρόνος και πιθανότητα να σωθούμε;

Ναι, αν αξιοποιήσουμε τα κατάλληλα εργαλεία. Ναι, αν σκεφτούμε· αν σκεφτούμε· αν σκεφτούμε· και προπαντός, αν σκεφτούμε!

 

Στο « Κατά Διαβόλου Ευαγγέλιο»,με αντικείμενο της μελέτης την Πολιτική Ψυχολογία της Κρίσης,ο ψυχίατρος Νίκος Σιδέρης αναλύει κριτικά ,μέχρι τα έσχατα βάθη,το ψυχικό αντίκρισμα και τίμημα του κυρίαρχου πολιτικού λόγου,συναγάγει πρακτικά συμπεράσματα της ανάλυσης και χωρίς να καταδικάζει ή να χαράζει πολιτικές παρέχει σε κάθε πολίτη εργαλεία και χώρο για να κατανοήσει βαθύτερα τη λογική της πολιτικής μας ζωής,συνεκτιμώντας τις ψυχικές διεργασίες που μετέχον στην Κρίση.

Κεντρικό θέμα του βιβλίου οι επιπτώσεις του κυρίαρχου υπουργικού και μιντιακού λόγου στον κοινωνικό δεσμό,στην ανθρώπινη σχέση και στην υποκειμενική λειτουργία για τα νοσηρά σύνδρομα που παράγονται και για το αν τελικά υπάρχει αντίδοτο σ’ αυτή την παθολογία. Εστία ανάλυσης το προσωπικό και συλλογικό τίμημα του κυρίαρχου δημόσιου λόγου και της κυρίαρχης πολιτικής ,πέρα από οικονομικές σκοπιμότητες και ανεξάρτητα από απολογιστικά πρόσημα του Μνημονίου.

Αφιερωμένο και απευθυνόμενο σε όσους τρέφουν ισχυρά αισθήματα είτε συμπάθειας είτε όχι για την Ελλάδα και τους Έλληνες και τον Λόγο και με την προτροπή να σκεφτούμε να σκεφτούμε και κυρίως να σκεφτούμε ,ώστε να ξεφύγουμε από την παγίδα του Υπουργικού και μιντιακού λόγου,με εξαιρετικά επιτυχημένα παραδείγματα,το βιβλίο μας κάνει κοινωνούς σε έννοιες όπως «Υπουργικός λόγος», "καταναλωτικός ναρκισσισμός",

«πένθιμο μούδιασμα», «θρίαμβος του θανάτου», αλλά και «αντίδοτο στην τοξίνη».

Με δυνατό και πολύ κατατοπιστικό πρόλογο αλλά και επίμετρο,με 9 κατατοπιστκά ένθετα και χωρισμένο σε 7 κεφάλαια οι 350 σελίδες του βιβλίου προβληματίζουν χωρίς να εγκλωβίζουν τον αναγνώστη στο δίπολο αισιοδοξία-απαισιοδοξία αλλά καθιστούν σαφές ότι μόνο με ρεαλισμό και αποφασιστικότητα μπορούμε να μιλάμε για θετική ιστορική εξέλιξη.

‘Ενα εξαίρετο δοκίμιο-εγχειρίδιο ψυχολογίας,πολιτικής και κοινωνιολογίας το οποίο αξίζει να διαβαστεί από κάθε σκεπτόμενο πολίτη.

Χαριτίνη Μαλισσόβα  


Βιογραφικό

Ο Νίκος Σιδέρης , γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952 και σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές (ειδικότητα Ψυχιατρικής, Ιστορία και Νευροψυχολογία-Νευρογλωσσολογία). Είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και διδάσκων ψυχαναλυτής, μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρεία τουΣτρασβούργου (E.P.S.) και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ψυχανάλυσης (FEDEPSY). Εργάζεται στην Αθήνα ως ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και οικογενειακός θεραπευτής. Έχει διδάξει στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο Κολλέγιο Αθηνών και στο Deree College, καθώς και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το μάθημα «Εικαστική Δημιουργία και Φαντασίωση του Καλλιτέχνη: Η περίπτωση του Ερωτισμού». Διδάσκει στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π. το μάθημα «Αρχιτεκτονική και Ψυχανάλυση».

Έχει εκδώσει, στις Εκδόσεις Καστανιώτη, τις ποιητικές συλλογές Γκο (1983), Περίπλους ή Ανατροπή των ονομάτων (1990), και Τρυφερός κωπηλάτης (2000), τη μελέτη Η εσωτερική διγλωσσία (1995), το δοκίμιο Και όμως μιλάνε – Έφηβος λόγος (1999), καθώς και τα μυθιστορήματα Ερωτικό τραγούδι (1998) και Η μπαλάντα της σκόνης (2003). Στις Εκδόσεις Futura τη μελέτη Αρχιτεκτονική και Ψυχανάλυση: Φαντασίωση και Κατασκευή (2006) η οποία κυκλοφορεί επίσης στα αγγλικά Architecture and Psychoanalysis: Fantasy and Construction (Kindle Edition, 2013). Στις εκδόσεις Opportuna τη μελέτη Ο Φρόυντ κρυπτο-κόκκινος; Ιστορία, Θεωρία, Φαντασίωση και το δοκίμιο Οικογένεια και νέες μορφές γονεϊκότητας (2010). Στις Εκδόσεις Μεταίχμιο την ποιητική συλλογή Η τέχνη του κόκκου (2011), το μυθιστόρημα Ένα τραγούδι για τον Ορφέα (2011) και τα δοκίμια Όπως ειπώθηκαν εκεί και ακούστηκαν —Μυστικά και αλήθειες από το ντιβάνι του ψυχαναλυτή (2008), Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν! (2009), Δεν παίζεις μόνο εσύ. Υπάρχουν κι άλλοι! Ήθος και τέχνη της ανθρώπινης σχέσης (2010), Ο ερωτισμός στην τέχνη, εικαστικές φαντασιώσεις (2010), Μιλώ για την κρίση με το παιδί. Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται (2013).

 

 

Δημήτρης Στεφανάκης

 

Τα πιο ωραία πράγματα γεννιούνται από τις αντιθέσεις

 

 

Συνέντευξη του Δημήτρη Στεφανάκη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα για τις "Διαδρομές" της εφημ.Θεσσαλία.

Ο συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης μιλά στις Διαδρομές για το δεύτερο εκδοτικό ταξίδι του βιβλίου του:"Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι"που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ψυχογιός..

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έχει μεταφράσει έργα των Σολ Μπέλοου, Ε. Μ. Φόρστερ, Γιόζεφ Μπρόντσκι, Προσπέρ Μεριμέ κ.ά. Το βιβλίο του ΜΕΡΕΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, εκδόθηκε πρόσφατα στα γαλλικά σημειώνοντας τόσο μεγάλη επιτυχία, ώστε τιμήθηκε με το Prix Mediterranée Étranger. Κυκλοφορεί επίσης στα ισπανικά και τα αραβικά. Τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη 2011 και ήταν υποψήφιος για το Prix du Livre Européen 2011. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά του ΦΙΛΜ ΝΟΥΑΡ, το οποίο πρόσφατα μεταφράστηκε στα γαλλικά, και "ΑΡΙΑ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ".

Σας καλωσορίζω στην εφημερίδα Θεσσαλία και στις "Διαδρομές",κύριε Στεφανάκη.

Μετά από τη συνάντησή σας με το αναγνωστικό κοινό μέσω της "Άριας" τον περασμένο χειμώνα,ένα βιβλίο με φόντο καλοκαιρινό, και μάλιστα στο νησί της Μυκόνου, και βασικό ήρωα τον αγαπημένο σας Αλμπέρ Καμύ. Ποια ήταν καταρχήν η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου και πώς αποφασίσατε τον συνδυασμό τόπου και προσώπου;

 Αναρωτιόμουν ανέκαθεν πώς θα έβλεπαν την αντιμυθιστορηματική εποχή μας οι μείζονες μυθιστοριογράφοι του παρελθόντος. Κάποια στιγμή είχα την ιδέα να νεκραναστήσω τους αγαπημένους μου. Από την ιδέα αυτή διασώθηκε τελικώς ο Καμύ και η Μύκονος προέκυψε ως τόπος που αγάπησε και επισκέφθηκε δυο και τρεις φορές ο Γαλλοαλγερινός νομπελίστας.

Μέσα από μια ιδιόμορφη μηχανή του χρόνου, λοιπόν, ο Αλμπέρ Καμύ επιστρέφει σε ένα μέρος γεμάτο από λάμψη και φως, τη Μύκονο, το οποίο είχε επισκεφθεί όσο ήταν εν ζωή .Το Περίφημο "Καλοκαίρι " του, αναζήτηση και ύμνος στο φως και στην ευτυχία, πόσο επηρέασε τη συγγραφή του δικού σας βιβλίου;

Το «Καλοκαίρι» του Καμύ είναι ένα συναξάρι σκέψεων για τη Μεσόγειο, για το φως και τα τοπία της. Θα ήταν αδύνατο να το παρακάμψω. Από το συναξάρι αυτό δανείστηκα κυρίως την αίσθηση του μεσογειακού κόσμου αλλά και την ποιητική γλώσσα που το διατρέχει.

Αν έβαζα έναν άλλο τίτλο στο βιβλίο, αυτός θα ήταν :"ο Καμύ με τα μάτια ενός μελετητή του μέσα στο χρόνο".

Πόσο βιογραφικό είναι ,τελικά ,το βιβλίο και πόσο υπερισχύει η δική σας οπτική και άποψη για τον Καμύ;

Εδώ νομίζω πως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι: Το «Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι» δεν είναι ένα βιβλίο για τον Καμύ. Είναι ένα καθαρόαιμο μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή τον Καμύ, τη Μεσόγειο και το ελληνικό καλοκαίρι. Υπάρχει βέβαια ένα ακριβές πραγματολογικό πλαίσιο το οποίο όμως υπηρετεί την μυθοπλασία. Σκοπός μου ήταν να δημιουργήσω ένα ανάλαφρο, δροσερό μυθιστόρημα με υλικά την αγάπη μου για τον Γάλλο μυθιστοριογράφο και τη μεγάλη θάλασσα που λέγεται Μεσόγειος.

 

Στο βιβλίο σας γίνεται αναφορά και σε άλλους μεγάλους συγγραφείς εκτός από τον Καμύ όπως ο Σαρτρ ή ο Προυστ. Μέχρι ποιο βαθμό είναι υποχρεωμένος να διατηρεί ένας συγγραφέας τον μύθο αυτών των ανθρώπων και πόσο πρέπει ή όχι να απομυθοποιούνται;

Ένα μυθιστόρημα δεν υπηρετεί τον προσωπικό μύθο κανενός ούτε βέβαια στοχεύει στην απομυθοποίηση. Στο "συλλαβίζοντας το καλοκαίρι" ο Καμύ γίνεται μυθιστορηματικός ήρωας και στην αφήγηση, πρέπει να ξέρετε, όλοι είμαστε ίσοι.

Ο ημιτελής "Πρώτος άνθρωπος" του Καμύ ,για την ολοκλήρωση του οποίου -ουσιαστικά -η ηρωίδα τον επαναφέρει στο σήμερα, είναι για εσάς το σημαντικότερο έργο του;

 Αν είχε ολοκληρωθεί, ίσως να μιλούσαμε για αριστούργημα. Αλλά μήπως δεν είναι αριστούργημα ο «Ξένος» και η «Πανούκλα»;

Οι ήρωες-αρκετοί-που πλαισιώνουν τον κεντρικό ήρωα είναι τόσο διαφορετικοί ή τελικά έχουν κοινά χαρακτηριστικά με εκείνον;

Υπάρχουν πολλές αντιθέσεις αλλά και συσχετισμοί

στο βιβλίο,με κυρίαρχο το θάνατο και τη ζωή.

"Ζωή είναι το απόλυτο φως" και "θάνατος το σκοτάδι που μας λυτρώνει.";

 Ο κόσμος μας είναι πεδίο αντιθέσεων και νομίζω πως από τις αντιθέσεις γεννιούνται τα πιο ωραία πράγματα, μεταξύ των οποίων και τα καλά μυθιστορήματα.

Ο χρόνος είναι βασικός άξονας ίσως και ο πραγματικός πρωταγωνιστής αυτού του βιβλίου. Ποια είναι η σχέση σας με το χρόνο;

Πάνω από κάθε μυθιστόρημα υπάρχει πάντα ένα ρολόι, έλεγε ένας μεγάλος θεωρητικός της λογοτεχνίας, όπερ σημαίνει ότι ο χρόνος καθορίζει τόσο την αφήγηση όσο και τον ίδιο τον αφηγητή. Αν δεν κυλούσε ο χρόνος, δεν θα συνέβαινε τίποτε και συνεπώς δεν θα είχαμε τίποτε να αφηγηθούμε. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν τη σημασία του για καθέναν από μας που σκαρώνει ιστορίες.

 

Τι είναι για εσάς,(το) καλοκαίρι;"

 Μια εποχή του χρόνου κατά την οποία η ζωή θυμίζει μυθιστόρημα κι οι χαρακτήρες του είμαστε όλοι εμείς.

 

 

"Καλοκαιρινό ταξίδι στο χρόνο και στη φιλοσοφία."

(Κριτική του βιβλίου από τη Χαριτίνη Μαλισσόβα)
 

Μετά από ένα ταξίδι στο χρόνο, μέσα από την αφηγηματική δεινότητα του Δημήτρη Στεφανάκη,στο βιβλίο "Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι"(εκδόσεις Ψυχογιός)

ο Αλμπέρ Καμύ βρίσκεται ολοζώντανος το καλοκαίρι του '98 στη

Μύκονο,40 χρόνια μετά το θάνατό του.

Σκοπός της Αριάδνης που τον επαναφέρει στο γεμάτο από φως και λάμψη νησί ,(το οποίο είχε επισκεφθεί ο ίδιος ο Καμύ μετά την απονομή του Νόμπελ λογοτεχνίας.) είναι να τελειώσει το ημιτελές του μυθιστόρημα" ο πρώτος άνθρωπος".

Ο Δημήτρης Στεφανάκης, στο βιβλίο του ,γνώστης και μελετητής του κεντρικού του ήρωα καθιστά σαφές ότι πρόκειται για ένα καθαρόαιμο μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή τον Καμύ, τη Μεσόγειο και το ελληνικό καλοκαίρι.

Με ένα άκρως ελκυστικό,

καλοκαιρινό και καλαίσθητο εξώφυλλο,στο οποίο δεσπόζει ο ανεμόμυλος,σήμα κατατεθέν των ελληνικών νησιών και του ελληνικού καλοκαιριού ,αλλά και μέσα στις 250 καλογραμμένες και με γλαφυρή ,κινηματογραφική αφήγηση

σελιδες του βιβλίου,ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός μιας άκρως ενδιαφέρουσας περιήγησης σε φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές αναζητήσεις υπό το άπλετο ελληνικό φως.

Άνθρωποι σύγχρονοι ,αλλά και φιλόσοφοι,σύγχρονοι του Καμύ,δίνουν δυναμική στο κείμενο,μια και ο καθένας, "ιδιοφυής με τον τρόπο του" δίνουν ώθηση στο ενδιαφέρον μας για την εξέλιξη της μυθοπλασίας.

Με αποφθεγματικό λόγο,που σε ωθεί να θες να διαβάσεις ξανά και ξανά πολλά κομμάτια του μυθιστορήματος,η γραφή του Στεφανάκη τείνει να είναι κλασική και διαχρονική,μεταφέροντας παράλληλα τον αναγνώστη σε διαστάσεις του χρόνου ο οποίος φαίνεται βασικός άξονας και πρωταγωνιστής της ιστορίας.

Ένα ενδιαφέρον βιβλίο το οποίο,προσωπικά διάβασα με μια ανάσα,και ανέτρεξα αρκετές φορές στις σελίδες του.

Μια μυθοπλασία που σε κάνει να αναρωτιέσαι αν και πότε πρέπει να δίνουμε δεύτερη ευκαιρία ατους εαυτούς μας και στους άλλους,αφού ,όπως ο συγγραφέας αναφέρει: "δεν μπορείς να μπεις για δεύτερη φορά στον ίδιο ποταμό", μπορείς όμως να βιώσεις όσα σου επιτρέψει να "συλλαβίσεις" η ροή του...

Ένα ταξίδι στις Κυκλάδες και στο φως, που συμφιλιώνει τη ζωή με τον θάνατο, ένα μυθιστόρημα για τον έρωτα και τη λογοτεχνία, για τη φιλοσοφία και τα απωθημένα της ψυχής.

Είναι ο θάνατος το αναπάντεχο τέλος που κόβει οριστικά το νήμα της ζωής και της δημιουργίας, ή υπάρχει κάποτε μια δεύτερη ευκαιρία για να ολοκληρώσει κανείς ό,τι άφησε;

Οι απαντήσεις στο βιβλίο,αλλά και εντός μας.

Το καλοκαίρι εξάλλου είναι τόσο όμορφο,ώστε επιβάλλεται να το συλλαβίζουμε για να κρατήσει,όσο είναι δυνατόν ,περισσότερο.

"Το καλοκαίρι είναι αήττητο."

 

Χαριτίνη Μαλισσόβα

3/6/14.

 

 

Τούλα Τίγκα 

Το δύσκολο σημαίνει κατάκτηση,

υπέρβαση,προσπάθεια να δοκιμάσεις και να δοκιμαστείς. 

Η συγγραφέας κυρία Τούλα Τίγκα μιλά στις Διαδρομές για το πρόσφατο βιβλίο της "Φεγγάρι στο νερό",που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός,για τη σχέση της αλλά και τη σχέση 

 των βιβλίων της με την πόλη του Βόλου, την εμπειρία της από τις επισκέψεις της στα σχολεία και την προσωπική της συγγραφική πορεία.

Γεννήθηκε στα Τρίκαλα στο τέλος του πολέμου,έζησε για λίγο  στο Βόλο και για δεκαοκτώ χρόνια στη Θεσσαλονίκη,όπου και σπούδασε αγγλική φιλολογία.Έχει γράψει δέκα βιβλία,πέντε για ενήλικες και πέντε για εφήβους.

Τα βιβλία :"Οδός Γραβιάς " και "Η εποχή των υακίνθων" βραβεύθηκαν  από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού  Βιβλίου  στον ετήσιο διαγωνισμό του Κύκλου .

Η " Βοή των υδάτων"  αναγράφηκε στον τιμητικό πίνακα της Διεθνούς Οργάνωσης  Βιβλίων για Νέους (IBBY),ενώ το βιβλίο:"Τα χρόνια τρέχοντας " βραβεύτηκε από το περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ ως το καλύτερο εφηβικό μυθιστόρημα της χρονιάς 2000.

Σήμερα ζει μόνιμα  στα Τρίκαλα.

 

Με χαρά σας καλωσορίζω στις Διαδρομές κ.Τίγκα!

Μόνιμη-τα τελευταία χρόνια-κάτοικος Τρικάλων, με σχέση και σχέσεις χρόνων και στο Βόλο, ωστόσο.

Είναι και δική μου χαρά  , κυρία Μαλισσόβα ,  που  με φιλοξενείτε  σ’αυτή τη σελίδα   γιατί "είμαι" σε μια εφημερίδα  της    πόλης που αγαπώ ιδιαίτερα. Γεννήθηκα στα Τρίκαλα βέβαια και εκεί ζω αλλά με δένουν πολλά με το Βόλο  από την παιδική μου ηλικία ακόμα. Δεν είναι τυχαίο ξέρετε ,ότι ο Βόλος και  κάποιες γειτονιές του πρωταγωνιστούν σε αρκετές  σελίδες των βιβλίων μου όπως στο βιβλίο   «Τα πουλιά στο χιόνι» π.χ.  στο οποίο πρωταγωνιστεί η Νέα Ιωνία του Βόλου ή   στο βιβλίο για έφηβους « Τα χρόνια τρέχοντας» όπου η παρέα των παιδιών  που ζουν τις περιπέτειες της ενηλικίωσης ,  είναι παιδιά που ξεκίνησαν  από  τον Άναυρο .Και επειδή οι συγγραφείς έχουν ως πρώτη ύλη  για τις ιστορίες που επινοούν κάτι από αυτά που βρίσκονται  στη μνήμη τους ή στην ψυχή τους,εγώ έχω πολλά να θυμάμαι  από το Βόλο για να τον αγαπώ  .Και αυτή την αγάπη   την αξιοποιώ  επιστρέφοντας - μέσα από τη ζωή των ηρώων μου  - στις  γειτονιές της .

Το μυθιστόρημά σας, «Φεγγάρι στο νερό»,έχει πολλές περιγραφές της πόλης των Τρικάλων, αλλά  και της πόλης του Βόλου των αρχών του περασμένου αιώνα, αφού η κεντρική ηρωίδα ήταν μόνιμη κάτοικός της.Ποιο ήταν το κίνητρο για  να αφηγηθείτε μια τέτοια ιστορία;

Η  αγάπη μου  για το Βόλο  στο  μυθιστόρημα « Φεγγάρι στο νερό» συναντήθηκε με την άλλη αγάπη μου ,αυτή που έχω για την πόλη όπου γεννήθηκα,τα Τρίκαλα.Άρχισα να σχεδιάζω αυτό το βιβλίο έχοντας  δύο σκέψεις στο μυαλό μου και καμιά δεκαριά βιβλία δίπλα μου . Η πρώτη ήταν πως τίποτε δεν είναι δεδομένο στη ζωή μας και τα πάντα μπορούν να ανατραπούν από τη μια στιγμή στην άλλη . Γι αυτό και ο τίτλος «Φεγγάρι στο νερό» . Με ένα ελαφρό φυλλαράκι που θα πέσει στο νερό όπου καθρεφτίζεται το φεγγάρι , από  ολόκληρο  γίνεται κομμάτια . Η δεύτερη  αφορούσε    τη μόνιμη επιθυμία μου να γράψω ένα βιβλίο για την πόλη μου . Να ξαναζωντανέψω το απώτατο παρελθόν της , τα βάσανα και τους αγώνες της και να φανούν οι αλλαγές της μέσα  από τη ζωή των ανθρώπων της και των ανθρώπων   του κάμπου  έτσι όπως τους φαντάστηκα να αγωνίζονται  με τη γη τους , να ερωτεύονται, να πενθούν ,να γλεντούν και να διεκδικούν...Είχα διαβάσει και αρκετά βιβλία παλιότερων Τρικαλινών που  αναφέρονται  στην ιστορία  της πόλης  και με προκαλούσε η ιδέα  να αξιοποιήσω  αυτή τη  γνώση , αυτό το εξαίρετο υλικό  με κάποιο τρόπο  σε μια φανταστική ιστορία .Όπως επίσης είχα διαβάσει και  το δίτομο έργο της Βολιώτισσας  δημοσιογράφου Νίτσα Κολιού «Τυπο-φωτο- γραφικό πανόραμα του Βόλου» όπου βρήκα  πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το ιστορικό παρελθόν του Βόλου  και βρήκα και μια θαυμάσια ευκαιρία , να βάλω ξανά στην ιστορία μου και το Βόλο με τη ζωή μιας από τις κεντρικές ηρωίδες , όπως είπατε .

  Το βιβλίο,έκτασης 500 σελίδων,έχει πολλά ιστορικά γεγονότα, κυρίως της πόλης των Τρικάλων, που πλαισιώνουν τους πρωταγωνιστές σας. Πόσο χρόνο χρειαστήκατε για την έρευνα και  την αποπεράτωσή του;

Χρειάστηκα αρκετό χρόνο  αλλά  δεν μπορώ , ξέρετε, να  υπολογίσω πόσο ακριβώς .Διάβαζα από παλιά ό,τι  είχε σχέση με το παρελθόν των Τρικάλων ή του Βόλου  και κρατούσα σημειώσεις , ξέροντας ότι  θάθελα να γράψω μια φανταστική ιστορία  που να διαδραματίζεται σ’αυτές τις δύο πόλεις και περισσότερο στα Τρίκαλα . Είναι μια περιπέτεια , ξέρετε αυτή που ζει ο συγγραφέας γράφοντας ένα βιβλίο .  Μια περιπέτεια που αρχίζει από τη στιγμή που θα συλλάβει την ιδέα  μέχρι   τη στιγμή που θα    εξοικειωθεί  με το θέμα του , με τους χαρακτήρες  και  θα σταθεροποιήσει τη σχέση του με τους ήρωες , με τα γεγονότα ,με την εποχή πλάθοντας ανθρώπους που να μοιάζουν ζωντανοί και όχι τεχνητά κατασκευάσματα..Και  σ’αυτά αν προσθέσετε και τον αγώνα για τη γλώσσα  ώστε να μην κακοπέσει στα χέρια του συγγραφέα , τότε  είναι φανερό  ότι αυτή η περιπέτεια γίνεται πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Όλα αυτά που διάβασα ή άκουσα, ήρθε κάποτε ο καιρός που, όπως συμβαίνει σ’αυτή την  ωραία υπόθεση η οποία λέγεται μυθοπλασία ,θέλησα να τα βάλω  σε φανταστικές   ιστορίες και αγώνες  ανθρώπων , έρωτες , ανατροπές και αδιέξοδα , πάθη και λάθη ,απώλειες ή κατακτήσεις .Αυτή είναι και η πιο ωραία περίοδος στη συγγραφή ενός έργου .

Καταγράφοντας την προσωπική μου αίσθηση, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ένιωσα συχνότατα να «ζω» τις εικόνες που τόσο γλαφυρά περιγράφετε και ότι σίγουρα αγαπάτε πολύ τον τόπο σας. Τι νομίζετε ότι προσφέρεται-τε  στον αναγνώστη με την  αναγνωστική του καταβύθιση στο βιβλίο σας;

Κατ'αρχήν χαίρομαι  που σας άρεσε ο τρόπος που περιγράφω . Δεν αρέσει σε πολλούς, ξέρετε . Αλλά όπως όταν διαβάζω ένα βιβλίο  μ’αρέσει να αισθάνομαι ότι συμπορεύομαι  με τους ήρωες  μέσα από τις  περιγραφές των χώρων , των συνασθημάτων  των καταστάσεων έτσι και ως συγγραφέας  θέλω να νιώσει ο αναγνώστης ότι  ζει μαζί με τους ήρωες , συμπάσχει ή χαίρεται μαζί τους.Το ίδιο προσπάθησα και σ’αυτό το βιβλίο . Δεν ξέρω αν αυτό έχει σχέση με την αγάπη που έχω για τον τόπο μου ή  με την επιθυμία μου  να παρασύρω τον αναγνώστη  στον κόσμο που δημιουργώ ώστε να νιώσει πως ζει εκεί μέσα .Όσο για το τι αποκομίζει ο αναγνώστης  από αυτή την αναγνωστική του περιπέτεια – γιατί μια περιπέτεια ζει και ο ανγνώστης  διαβάζοντας ένα βιβλίο - κι εδώ δεν μπορώ να δώσω απάντηση . Είναι απρόβλεπτος ο αναγνώστης και ο άγνωστος Χ για τον συγγραφέα . Στα βιβλία μου προσπαθώ  να  πω αυτό που θέλω  εγώ να πω και όχι αυτό που θέλει να διαβάσει ο αναγνώστης . Γιατί,για ποιον από τους αναγνώστες μιλάμε και σε ποιους απευθύνεται  τελικά ο συγγραφέας ;  Μπορεί να το ξέρει εκ των προτέρων ; Ενδέχεται  να συμπέσουν οι αναζητήσεις  του αναγνώστη  με τις επιλογές  του συγγραφέα ως προς το μύθο , τους χαρακτήρες  και  τα εκφραστικά του μέσα . Ενδέχεται όμως και να μην συμπέσουν . Εξαρτάται από το τι περιμένει και τι θέλει να βρει μέσα σ’ ένα βιβλίο  ο αναγνώστης .

   Με εντυπωσίασε ο τρόπος προσέγγισης της ηθογραφίας της εποχής εκείνης ,ο τρόπος που καταγίνεστε με τις συμπεριφορές των ηρώων σας στην προσπάθειά σας  να εξελίξετε την ιστορία. .Πόσο δύσκολο, κυρία Τίγκα, είναι για έναν συγγραφέα,με τόσα πρωταγωνιστικά πρόσωπα στην ιστορία του, να είναι «έντιμος» με όλους και να μην αδικήσει κανέναν;

Η αλήθεια  είναι ότι μ’αυτό το μυθιστόρημα  για πρώτη φορά επιχείρησα να γράψω ένα τόσο πολυπρόσωπο έργο  που μάλιστα διατρέχει  σχεδόν έναν αιώνα ζωής της πόλης   . Δεν ήταν εύκολο  αλλά δεν έμαθα να σταματώ μπροστά στα δύσκολα – τα δύσκολα γενικώς . Γιατί  τα δύσκολα είναι αυτά που ενεργοποιούν όλους αυτούς τους  θαυμαστούς μηχανισμούς  που διαθέτουμε ως έλλογα όντα  ώστε να μην πέφτουμε  στις παγίδες που στήνει μπροστά μας το  εύκολο γενικώς – εύκολος πλουτισμός, εύκολη διασκέδαση , εύκολη ζωή , εύκολοι έρωτες, εύκολες φιλίες. Το δύσκολο σημαίνει κατάκτηση ,  σημαίνει  υπέρβαση , σημαίνει έστω προσπάθεια  να δοκιμάσεις και να δοκιμαστείς  σε καινούρια πράγματα . Κι εγώ αυτό δοκίμασα μ’αυτή την ιστορία. Δεν  ξέρω ,δε,αν  αδίκησα κάποιον  από τους ήρωές μου στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα. . Προσπάθησα να έχει ο καθένας  το ρόλο του , το χώρο  που του ταιριάζει , το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί στην εξέλιξη των καταστάσεων  και το χρόνο που  του χρειάζεται για να  εξελιχθεί ως χαρακτήρας .

   Ο αναγνώστης έχει  να σημειώσει πολλά κομμάτια του βιβλίου σας, θα μείνω, ωστόσο, σ’ εκείνο που  με άγγιξε ιδιαίτερα: «Τόσοι και τόσοι καβαλάρηδες βρέθηκαν παγιδευμένοι με το άλογό τους σ’αυτές τις παγίδες της ζωής¨».Πόσο πιστεύετε ότι η μοίρα καθορίζει τη ζωή των ανθρώπων και πόσο εμείς οφείλουμε να παρεμβαίνουμε;

Κατ’ αρχήν  δεν μπορώ να δεχτώ ότι είμαστε άβουλα όντα που απλώς ακολουθούμε τις προσταγές της μοίρας μας και μια προδιαγεγραμμένη πορεία  την οποία  όρισε  το « γραφτό μας» ,η μοίρα μας .Αυτό θα μας οδηγούσε σε μία μόνιμη αδράνεια , σε μια παραίτηση περιμένοντας να μας συμβεί αυτό που κάποιος άλλος  αποφάσισε για μας .  Σίγουρα υπάρχουν παγίδες στη ζωή μας αλλά έχουμε και μυαλό είτε να προσπαθήσουμε   να τις αποφύγουμε ή αν πέσουμε μέσα να προσπαθήσουμε να ξαναβγούμε. Επίσης υπάρχουν απρόβλεπτα γεγονότα , κάποιες συμπτώσεις  που καθορίζουν τις εξελίξεις  και    μπορούν να αλλάξουν  προς στιγμή  την πορεία  της ζωής μας .Αλλά  ο άνθρωπος είναι ο υπεύθυνος ρυθμιστής της ζωής του  γιατί μπορεί να σκέφτεται  να αποφασίζει  και να πράττει .Και αν θεωρώ κάτι παντοδύναμο δεν είναι η  οι αποφάσεις  της μοίρας ώστε να καθορίζεται  η ζωή μας από κάτι άλλο – άγνωστο , Θεϊκό,  υπερφυσικό , όπως θέλετε πέστε το -  αλλά οι δικές μας αποφάσεις . Η  ελεύθερη βούληση του ανθρώπου  ο οποίος  μπορεί να σκέφτεται , να επιλέγει , να αποφασίζει   ανάλογα.  

Τα ταμπού και οι προκαταλήψεις του προηγούμενου αιώνα σε ποιο βαθμό επηρεάζουν τη σύγχρονη Ελλάδα; Πόσο έχουμε προχωρήσει και πόσο καλύτερους μάς έκανε,τελικά ,η εξέλιξή μας;

Δυστυχώς  επικρατούν ,στις παλιότερες κυρίως γενιές , και κάποιες προκαταλήψεις και κάποιες αγκυλώσεις ως προς τη συμπεριφορά  μας περισσότερο . Αλλά  στις νεότερες γενιές αυτό το φαινόμενο πάει να εκλείψει σιγά σιγά. Το θέμα είναι αφενός μεν  με τι έχουμε αντικαταστήσει όλα αυτά τα παλιά  που δεν μας κάνουν πια και δεν ταριάζουν  με τη ζωή όπως  εξελίχθηκε  ως τις μέρες μας ,  και αφετέρου  πώς αξιοποιούμε  όλα αυτά  τα προιόντα  της εξέλιξης ,όπως  η πυρηνική  ενέργεια, το αυτοκίνητο , το τηλέφωνο η τηλεόραση ,ο Η/Υ-για να αναφέρω ελάχιστα από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας-έφεραν μια επανάσταση στη ζωή των ανθρώπων . Αλλά  η χρήση τους μπορεί να γίνει από σωτήρια  έως εφιαλτικά καταστροφική ή από εποικοδομητική έως αφόρητα ενοχλητική . Αλλά η  πρόοδος στην τεχνολογία που διευκόλυνε σήμερα τις συνθήκες διαβίωσης   αν δεν συμβαδίζει με την πρόοδο στις ιδέες ,στις Τέχνες,  στη στάση μας απέναντι  στους  ανθρώπους  όπου κι αν βρίσκονται , ό,τι κι αν είναι  δεν σημαίνει  παρά μονάχα την εξέλιξη ενός μηχανήματος . Το αν μας έκανε καλύτερους ή χειρότερους η εξέλιξη αφορά τον τρόπο που αποφασίζουμε  να την  βάλουμε στη ζωή μας . 

Έχετε γράψει άλλα τέσσερα βιβλία  για ενήλικες και άλλα πέντε για εφήβους. Πόσο διαφορετικά είναι αυτά τα δύο είδη συγγραφής και ποιο κομμάτι δικό σας συμπληρώνει το καθένα από αυτά;

Είτε γράφω για έφηβους είτε για ενήλικες , γράφω πάντα με τον ίδιο σεβασμό  στη γλώσσα ,στον  τρόπο   σκιαγράφισης   των χαρακτήρων και με τον ίδιο σεβασμό στον αναγνώστη . Αλλάζει μόνο  ο τρόπος που παρουσιάζω κάποια θέματα . Αλλιώς θα μιλήσω για τον έρωτα ή το θάνατο π.χ. σε έναν έφηβο  και αλλιώς σε έναν ενήλικα . Εγώ δε, είμαι ολόκληρη σε όλα μου τα βιβλία ! Φαίνεται πάντα η αγάπη μου  για την ποίηση, η αισιοδοξία μου που προέρχεται  από την ικανότητα του ανθρώπου να προσπαθεί για το καλύτερο  και η εμπιστοσύνη στα καλά στοιχεία που κρύβει μέσα του ο κάθε άνθρωπος .

Aπό την εμπειρία των επισκέψεών σας στα σχολεία, τι έχετε επισημάνει σχετικά με  τη φιλαναγνωσία των μαθητών στο πέρασμα των χρόνων;

 Έχω επισημάνει  τις φιλότιμες προσπάθειες κάποιων εκπαιδευτικών να φέρουν τα παιδιά  πιο  κοντά  στη Λογοτεχνία .  Η φιλαναγνωσία είναι κάτι που καλλιεργείται και επειδή στο σπίτι τους δεν έχουν όλα τα παιδιά την ευχέρεια μιας πλούσιας βιβλιοθήκης ή δεν έχουν όλα γονείς   που  αγαπούν τη Λογοτεχνία , γι'αυτό  θεωρώ ότι  ο σπουδαιότερος ρόλος είναι αυτός που παίζει ο εκπαιδευτικός μέσα στην τάξη .

Θα ήθελα να κλείσουμε  τη συνομιλία μας  καταθέτοντάς μας την άποψή σας γενικά αλλά  και μέσα από την προσωπική σας εμπειρία, πόσο  δύσκολο είναι για  μια μόνιμη κάτοικο επαρχιακής πόλης να γίνει αναγνωρίσιμο το συγγραφικό της έργο.

Συγγραφέας ή είναι κανείς ή δεν είναι . Δεν τον κάνει η μεγαλούπολη . Η μεγαλούπολη  του παρέχει βέβαια  κάποια ευχέρεια  πρόσβασης σε κύκλους που  δραστηριοποιούνται στο χώρο της Λογοτεχνίας. Αλλά με την τεχνολογία σήμερα  , ο συγγραφέας και σε ένα βουνό να βρεθεί έχει τον τρόπο να επικοινωνήσει με  άλλους συγγραφείς  , να παρακολουθήσει από μία διάλεξη  ή μία παρουσίαση  βιβλίου  μέχρι να εισχωρήσει στα άδυτα της μεγαλύτερης βιβλιοθήκης του κόσμου ή στη Μετροπόλιταν Όπερα .Όσο για την αναγνώριση του έργου ενός  συγγραφέα  που ζει στην  επαρχία , πιστεύω ότι ένα καλό βιβλίο  πάντα βρίσκει  το δρόμο του προς το αναγνωστικό κοινό   και ποτέ  δεν πάει  χαμένο το έργο άξιων συγγραφέων .

Σας ευχαριστώ θερμά!

"Ο τόπος,οι μνήμες και ο έρωτας σε ένα ταξίδι στο χρόνο"

Με τον βαθύ έρωτα ανάμεσα σε μια κοπέλα από το Βόλο και σε ένα παλικάρι από την καρδιά της Θεσσαλίας,στις αρχές του προηγούμενου αιώνα,μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα και τη Θεσσαλία, η Τούλα Τίγκα στο βιβλίο της "Φεγγάρι στο νερό",μας μεταφέρει τον τρόπο ζωής των κατοίκων της θεσσαλικής γης, διηγώντας μας την ιστορία μιας οικογένειας.
Τα πολλά πρόσωπα αυτού του βιβλίου η Φιλίτσα , ο Πασχάλης, ο Νικηφόρος, η Λένω, ο Αντρέας, η Διαμάντω, ο Κωνσταντής, η Ζαμπέτα , ο Λίνο , ο Αργύρης , Αγγέλα, η Ζώγια, ο Μιχέλ, η Παρασκευή, ο Προκόπης ,οι δίδυμες Αρετή και Ρασμία, η Φιλιώ, κ.ά,
αποτελούν την πρώτη ύλη για τους ήρωες και τις ηρωίδες του έργου της,με μόνιμο σκηνικό τα αγαπημένα της Τρίκαλα,με τον κάμπο και τον Ληθαίο,αλλά και τον Βόλο.
Με λόγο πυκνό και σοβαρό ,με εξαίσιες και αβρές εικόνες μέσα από περιγραφές ενός κόσμου, ο οποίος κλονίζεται αλλά ελπίζει και κυρίως προχωρά, ο αναγνώστης άλλοτε νιώθει ότι γίνεται μελετητής της τοπικής ιστορίας,άλλοτε ότι διαβάζει Φιλοσοφία και Ψυχολογία,άλλοτε είναι κοινωνός της τέχνης της Ζωγραφικής της Μουσικής και Ποίησης.
Οι συσχετισμοί παρόντος και παρελθόντος δίνονται χωρίς χρονολογίες κι άχρηστες λεπτομέρειες, και ασφαλώς χωρίς παρελθοντολογία,αλλά με το παρελθόν ως προϋπόθεση για το μέλλον.
Με μνήμες από την πόλη του Βόλου,που συχνά πρωταγωνίστησε στα βιβλία της,αλλά με δεδομένη την αγάπη της για την ιδιαίτερη πατρίδα της,η κυρία Τίγκα ξεδιπλώνει σε 500 σελίδες, που σε συνεπαίρνουν με τη δύναμή τους,μια ιστορία που είχε ως κίνητρο να ξαναζωντανέψει το απώτατο παρελθόν της,που αποπνέει αμεσότητα, τρυφερότητα και μελαγχολία, ενώ ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει τις δικές του αγαπημένες μνήμες , οι οποίες έμειναν αναλλοίωτες στο πέρασμα του χρόνου και συνιστούν μέρος της ύπαρξής του.
Μέσα από ιστορίες και αγώνες ανθρώπων , έρωτες , ανατροπές και αδιέξοδα , πάθη και λάθη ,απώλειες ή κατακτήσεις ,αφού όπως πιστεύει και η ίδια "τίποτα δεν είναι δεδομένο στη ζωή μας και τα πάντα μπορούν να ανατραπούν από τη μια στιγμή στην άλλη"
γίνεται σαφές στον αναγνώστη ότι:
"Η ζωή δεν είναι ούτε άσπρη, ούτε μαύρη. Πότε φαντάζει λαμπερή πότε σκορπισμένη, σαν το φεγγάρι που άλλοτε καθρεφτίζεται ολόκληρο σε νερά ακύμαντα και άλλοτε σπασμένο σε νερά ταραγμένα".
Χαριτίνη Μαλισσόβα