6 Μαΐου 2014

Χάρης Βλαβιανός -Συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα για τις Διαδρομές της εφημ.Θεσσαλία


"ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΠΛΗΓΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ,
                                               ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΕΠΟΥΛΩΣΟΥΜΕ"

Σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στις" Διαδρομές"  
ο Χάρης Βλαβιανός
 μιλά στη Χαριτίνη Μαλισσόβα  
για το νέο του βιβλίο,"Το Αίμα νερό",
που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη.




 Το Αίμα Νερό, λοιπόν.
Δυο λέξεις, ολόκληρη ανατροπή όσων θέλουμε να πιστεύουμε...;
Και μαζί, η ανατροπή του ποιητή που γράφει αφηγηματικά;
Ο αναγνώστης θα κρίνει αν ο τίτλος που επέλεξα αποτελεί όντως ανατροπή, όπως λέτε. Η αλήθεια είναι πως άφησα τη γνωστή παροιμία ημιτελή γιατί ήθελα το συμπέρασμα να βγει αβίαστα μέσα από το βιβλίο. Να μην εκβιάσω το θέμα. Πάντως μια εύκολη απάντηση θα ήταν πως το «αίμα δεν γίνεται νερό», διότι αν γινόταν δεν θα έγραφα το συγκεκριμένο βιβλίο. Όσο για το ότι ως ποιητής επέλεξα αυτή την θραυσματική, πεζόμορφη μορφή, θεωρώ πως έτσι μπορούσα να επεξεργαστώ καλύτερα, πιο δραστικά δηλαδή, το υλικό μου –επώδυνο και συναισθηματικά πολύ φορτισμένο. Κάποιες από τις σαράντα πέντε πράξεις/ στιγμιότυπα θα μπορούσαν βέβαια να διαβαστούν κι ως πεζά ποίηματα. Εννοώ πως τους έδωσα την πύκνωση και τον ρυθμικό βηματισμό που συνήθως χαρακτηρίζουν τα «καθαρόαιμα» ποιήματά μου.
 


Γράψατε το βιβλίο με σκοπό τη λύτρωσή σας από τα φαντάσματα της παιδικής σας ηλικίας, ή 

από  ανάγκη σας να συμφιλιωθείτε με αυτά, και, ίσως, να αμβλύνετε την επιρροή τους στη ζωή 
σας;
Δεν υπάρχει συνήθως λύτρωση σε αυτού του είδους τα θέματα – εννοώ θέματα που αφορούν τις σχέσεις με τους γονείς. Η δική μου σχέση, όπως θα διαπιστώσατε διαβάζοντας το βιβλίο,  ήταν ιδιαζόντως δύσκολη και περίπλοκη, τραγική θα έλεγα με κίνδυνο να ακουσθώ μελοδραματικός, παρ’ όλο που η ζωή μου φαινομενικά, για κάποιον που θα στεκόταν μόνο την επιφάνεια των πραγμάτων, έμοιαζε «φαντασμαγορική». Όσο ζούσαν δεν καταφέραμε δυστυχώς να βρούμε έναν τρόπο να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά,  να συνδεθούμε εντέλει όπως συνδέεται ένας πατέρας και μια μητέρα με το παιδί τους. Μετά ήρθε ο θάνατος και ακύρωσε κάθε δυνατότητα συμφιλίωσης. Οπότε τα πάντα έμειναν σε εκκρεμότητα, οι πληγές έμειναν ανοιχτές. Αλλά όπως σημειώνω στην αρχή του βιβλίου, είμαστε εντέλει οι πληγές που δεν θέλουμε/ δεν μπορούμε να επουλώσουμε. Άρα οφείλουμε να ζούμε μαζί τους, και - για να επιστρέψω στην αρχική μου πρόταση - να τις κουβαλάμε χωρίς να περιμένουμε καμία λύτρωση.
 

Ως γονιός ,διακατέχεστε από φόβους ή αμφιβολίες ότι τα παιδιά σας θα σας καταλογίσουν ,εξαιτίας δικών σας συμπεριφορών, κενά στη δική τους ζωή;
Πόσο σας επηρέασε η στάση των δικών σας γονιών απέναντι σας, στη διαμόρφωση της δικής σας στάσης απέναντι στα παιδιά σας και, τελικά, πόσο διασφαλισμένοι μπορούμε να είμαστε οι γονείς  ότι δεν θα μας προσάψουν
ανάλογες παραλείψεις τα δικά μας παιδιά;
Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στα παιδιά μου. Αυτά θα γράψουν την επόμενη πράξη του βιβλίου μου. Αυτά θα αποφανθούν για το αν υπήρξα καλός πατέρας. Πάντως με βάση τις δικές μου εμπειρίες, προσπάθησα και συνεχίζω να προσπαθώ. Λάθη ασφαλώς έχω κάνει. Το ζήτημα είναι 
πόσο σημαντικά ήταν αυτά και πόσο επώδυνα τα βίωσαν τα παιδιά μου. Θέλω να πιστεύω πως όταν πεθάνω δεν θα μου αφιερώσουν τον στίχο του Λάρκιν, που αφιερώνω εγώ στους δικούς 
μου.

Είστε από τους πιο καταξιωμένους  ποιητές της εποχής μας, με-παράλληλο- σπουδαίο 
μεταφραστικό αλλά και ακαδημαϊκό έργο.
Πόσο νομίζετε ότι συνέβαλαν οι γονείς σας στην εξέλιξή σας.;

Συνέβαλαν στη μοναξιά και την απεριόριστη θλίψη μου. Αν από αυτά τα υλικά  τρέφεται η ποίηση, τότε ναι, συνέβαλαν τα μέγιστα.

Η «κακή» παιδική μας ηλικία πρέπει να μας δίνει ώθηση για να ξεπεράσουμε τις πληγές μας και να προχωρήσουμε ή να είναι το άλλοθί μας για όσα δεν καταφέραμε;
Όπως είπα και παραπάνω δεν τίθεται κατ’ εμέ θέμα να τις «ξεπεράσουμε». Ούτε φυσικά αποτελούν «άλλοθι». Ασφαλώς όμως επιδρούν καθοριστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Είναι γνωστά αυτά. Δεν χρειάζεται να επεκταθώ.


Κατά της διάρκεια της ανάγνωσης διέκρινα θυμό απέναντι στους δυο γονείς σας ,αλλά και την ανάγκη για τρυφερότητα ενός παιδιού, εφήβου και μετέπειτα ενήλικα, χωρίς ,ωστόσο, μελοδραματισμούς.
Πόσο εύκολο και πόσο σκόπιμο είναι να αποφεύγετε τις εξάρσεις σε ένα τόσο προσωπικό κι ευαίσθητο θέμα;
Δεν υπάρχει θυμός. Υπάρχει πίκρα για τις αλλεπάλληλες  ματαιώσεις. Δεν μπορεί να γράφει 
κανείς σε στιγμή «έξαρσης». Το χέρι πρέπει να παραμένει σταθερό. Θα έπαιζε κανείς ένα κοντσέρτο βιολιού ή θα σμίλευε ένα άγαλμα με τρεμάμενο χέρι; Όχι φυσικά. Επομένως και ο 
συγγραφέας δεν μπορεί να γράφει όταν τα αισθήματα «ξεχειλίζουν». Το ωμό συναίσθημα δεν με αφορά. Μόνο η σκέψη πάνω στο συναίσθημα έχει για μένα σημασία στη λογοτεχνία. Το πώς το συναίσθημα φιλτράρεται μέσα μου. Σ’ έναν ποιητή δεν υπάρχει μόνο ένας νους που αισθάνεται, υπάρχει, πρέπει να υπάρχει και μια καρδιά που σκέφτεται.


Γεννηθήκατε στη Ρώμη και αναφέρετε στο βιβλίο ότι ζητήσατε από τον πατέρα σας να σας πάρει  μαζί του στη Βραζιλία, κάτι που δεν έγινε ποτέ.
Σε ποια ηλικία αποδεχθήκατε ότι  θα ζήσετε μόνιμα στην Ελλάδα;
Δεν το αποδέχθηκα. Βρέθηκα ξαφνικά, όταν η μητέρα μου στα 10 μου αποφάσισε να φύγει από τη Ρώμη και να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Υπάρχει το σχετικό κομμάτι στο βιβλίο.

Με δεδομένο ότι δεν είχατε ποτέ στερηθεί υλικά αγαθά από τους δικούς σας, και τις σπουδές σας στα Ανάβρυτα και αργότερα στην Οξφόρδη ,αισθανθήκατε ποτέ προνομιούχος γι’ αυτό;
Με ποια λέξη θα περιγράφατε αυτό που σας στέρησαν οι γονείς σας;
Όταν είσαι παιδί δεν σε νοιάζουν τόσο τα υλικά αγαθά. Η αγάπη σε νοιάζει. Στ’ Ανάβρυτα ένιωθα πως οι γονείς μου με ξεφορτώθηκαν, φυλακίζοντάς με σ’ ένα οικοτροφείο. Στην 
Οξφόρδη πήγα για να ξεφύγω. Ήταν μία αναγκαία κίνηση. Έπρεπε να αυτονομηθώ για να υπάρξω.


Όσο ήταν εν ζωή οι  γονείς σας εξέφρασαν ποτέ τη διαφορετική τους εκδοχή-οπτική για όσα 

τους καταλογίσατε;
Ασφαλώς. Όλοι οι γονείς έχουν τη δική τους εκδοχή για τα πράγματα και τα παιδιά διαφορετική. Εκεί βρίσκεται η τραγωδία. Στη σύγκρουση ανάμεσα σε αυτές τις εκδοχές. Και οι δύο πλευρές θεωρούν πως έχουν δίκιο. Και οι δύο πως η άλλη δεν τους έχει καταλάβει και τους 
αδικεί. 

Βλέπουμε ακόμα  και σήμερα πολλές γυναίκες  υψηλού μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου να ανέχονται τη βίαιη  συμπεριφορά των συντρόφων τους και να μένουν  στο γάμο τους με το πρόσχημα των παιδιών ,ουσιαστικά όμως για την κοινωνική εικόνα τους, από το φόβο της εκδίκησης ή της κοινωνικής κατακραυγής, με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν σε ένα νοσηρό περιβάλλον τα παιδιά τους.
Ποιος ευθύνεται για τη δυστυχία των παιδιών αυτών ,εν τέλει;

Μα δώσατε ήδη την απάντηση. Η υποκρισία των γονιών. Η επιμονή τους να προσποιούνται πως το οικογενειακό κάτοπτρο μέσα στο οποίο κοιτιούνται είναι άθικτο, ενώ στην πραγματικότητα είναι κομμάτια.







"ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΑΤΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΑΓΑΠΗ "
Από τα πιο γνωστά και καταξιωμένα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας , ο ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής Χάρης Βλαβιανός, κυκλοφόρησε το βιβλίο με τίτλο 
«Το αίμα νερό» από τις εκδόσεις Πατάκη,ένα «μυθιστόρημα σε σαράντα πέντε πράξεις»και 80 σελίδες.
Στο εξώφυλλο, έφηβος,σε διακοπές στη Μύκονο,αγκαλιάζει τον πατέρα του κοιτώντας τον με 
βλέμμα που ζητά την προσοχή του,ενώ εκείνος δείχνει απόμακρος.
Η μητέρα του,η οποία περιγράφεται ως μια femme fatale, μια πολύ όμορφη γυναίκα, που κανονικά 
δεν θα έπρεπε να έχει κάνει παιδιά,μονίμως παρούσα-απούσα,
όπως έχει ο ίδιος πει και ο πατέρας του ένας άνθρωπος αυτοδημιούργητος και πολύ εγωπαθής, χωρίζουν όταν ο ίδιος είναι σε ηλικία τεσσάρων ετών.
Η μητέρα του, από τη Βραζιλία όπου ζούσαν, τον παίρνει στη Ρώμη ,από όπου και ξεκινά η ψυχολογική οδύσσειά του με τις εναλλαγές των σχέσεων της μητέρας του και την ελλιπή παροχή αγάπης προς εκείνον,κάτι που συμβαίνει και με τον πατέρα του,τον οποίο βλέπει κάποιες φορές το
χρόνο,χωρίς να υπάρχει όμως ουσιαστική επαφή και επικοινωνία μαζί του.
Ακολουθεί η μετάβασή τους στην Αθήνα όπου ως δεκάχρονο, πια, παιδί υφίσταται ψυχολογική πίεση αλλά και πολιτισμικό σοκ,μια και οι συνθήκες της εποχής αλλά και η παρακολούθηση του σχολείου των Αναβρύτων ως εσωτερικός,θα του προκαλέσουν θλίψη,ενώ μέχρι και το θάνατο και των δύο γονιών του, (σε
απόσταση ενός χρόνου),είναι κυρίαρχο το συναίσθημα της ματαίωσης.
Περιγραφές με ένταση,
κυρίως ψυχολογικής υφής,επιβεβαιώνουν την ανάγκη για αγάπη και προσοχή και ότι τα χρήματα δε φέρνουν την ευτυχία ούτε και επουλώνουν πληγές .
Το ιδιωτικό σχολείο που γίνεται για εκείνον τόπος εξορίας (με το πρόσχημα ότι ο πατέρας του τον προφυλάσσει από τη μητέρα του)
αλλά και οι σπουδές στην Οξφόρδη για λόγους φυγής και αυτοπροσδιορισμού,ίσως φαντάζουν στο μέσο αναγνώστη ως ξεσπάσματα
ενός καλοκακομαθημένου παιδιού, πέρα όμως από την (οικονομική)επιφάνεια,διακρίνει 
σίγουρα την "ειλικρινή" έκθεση προς τον αναγνώστη της τραυματικής του σχέσης με τους χωρισμένους γονείς του
(ο πατέρας του βρίσκεται στη Βραζιλία με άλλη οικογένεια και η μητέρα καταρρέει από τα χρέη και οδηγείται σε εγκλεισμό).
Αναφορές κάνει και στα αδέλφια του,που κι εκείνα όπως αποκάλυψαν δεν είχαν λάβει την αγάπη και τη φροντίδα των γονιών του,αλλά και στις γιαγιάδες και στον αγαπημένο του παππού,το ουσιαστικό ψυχολογικό στήριγμά του στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια.
Αν και είναι απόλυτα προσωπικά τα όσα αφηγείται,δεν εκβιάζει τα συναισθήματα του αναγνώστη 
αλλά τον αφήνει να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα,ακόμα και για το διφορούμενο τίτλο.
Κάποιες στιγμές αντιλαμβάνεσαι ότι το Αίμα έγινε νερό,στο τέλος όμως μένει η πίκρα για όσα δεν μπόρεσαν να επανορθωθούν,μια και οι γονείς πια έχουν φύγει από τη ζωή.
Χαρακτηριστικό της αφήγησης είναι ότι,ενώ γίνεται σε δεύτερο πρόσωπο για λόγους μερικής 
αποστασιοποίησης του ίδιου,τελικά σε βάζει τόσο "μέσα" που έχεις την αίσθηση ότι το ζεις ο ίδιος. 
Συγκλονιστικός στην αφήγησή του,ωστόσο κάποιες "πράξεις" θυμίζουν έντονα-και πώς θα μπορούσε άλλωστε να είναι διαφορετικά-τον αγαπημένο μας ποιητή,έτσι όπως τον γνωρίσαμε να αυτοβιογραφείται στις εξαιρετικές ποιητικές του συλλογές.

Η πιο γενναία κίνηση,ωστόσο,φαίνεται να είναι η αφιέρωση του βιβλίου στα δικά του παιδιά,με την προτροπή να γράψουν εκείνα την 46η πράξη του βιβλίου,κρίνοντας τον ίδιο ως γονιό
ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
30/4/14




O Χάρης Βλαβιανός γεννήθηκε στη Ρώμη το 1957. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και πολιτική θεωρία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές, με πιο πρόσφατες  τις συλλογές "Διακοπές στην πραγματικότητα" (2009), (βραβείο περιοδικού Διαβάζω -2010)"Σονέτα της συμφοράς" (2011) καθώς και τρεις συλλογές δοκιμίων.
Έχει μεταφράσει σημαντικά έργα κορυφαίων Αμερικανών και Ευρωπαίων Ποιητών,όπως των:Walt Witman,Ezra Pound,John Ashbery,William Blake,Fernando Pessoa ,ee cummings,Michael Longlay,Wallace Stevens και Αnne Carson.Το 2013 κυκλοφόρησε η μετάφραση των Τεσσάρων Κουαρτέτων του Τ.S. Eliot(δίγλωσση έκδοση),σύνθεσης εμβληματικής στην ιστορία της Λογοτεχνίας.
Ποιήματά του έχουν εκδοθεί σε πολλές ευρωπαικές γλώσσες και έργα του έχουν εκδοθεί συην Αγγλία,τη Γαλλία,τη Γερμανία,τη Σουηδία,την Ολλανδία,την Ιρλανδία και την Ιαπωνία.
Στο τέλος του 2013 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νεφέλη ένα τόμος με τέσσερις εξαντλημένες του  ποιητικές συλλογές, με τον τίτλο:"Η Εύθραυστη επικράτεια των λέξεων".
Διευθύνει το περιοδικό "Ποιητική".Διδάσκει Ιστορία και Πολιτική Θεωρία στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος.Το Αίμα νερό είναι το πρώτο του μυθιστόρημα