9 Οκτωβρίου 2016

Έλενα Μαρούτσου "Τα όρια των άλλων μπορούμε να τα καταστρατηγήσουμε με πολλούς τρόπους αλλά η λογοτεχνία δεν είναι ένας από αυτούς"

           Έλενα Μαρούτσου

"Τα όρια των άλλων μπορούμε να τα καταστρατηγήσουμε με πολλούς τρόπους αλλά η λογοτεχνία δεν είναι ένας από αυτούς"

Συνομιλήσαμε με την συγγραφέα Έλενα Μαρούτσου με αφορμή το βιβλίο της" Οι  χυδαίες ορχιδέες" (εκδ.Κίχλη)που παρουσιάζεται αύριο,Δευτέρα 10 Οκτωβρίου, στις 8.30 το βράδυ στη Χάρτα.

Το βιβλίο είναι μια κατ’ ουσίαν ερωτική συνομιλία, έστω και αποσπασματική, με συγγραφείς και γνωστά κείμενα που αποτελούν σταθερές της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Με αφορμή αυτά τα κείμενα πλέκονται ανεξάρτητα διηγήματα.
Το βιβλίο είναι κι ένα "σχόλιο" για το πώς συνδέεται η πραγματικότητα  με τη λογοτεχνία  και με την τέχνη γενικότερα αλλά και πώς αυτά διαπλέκονται.



Το βιβλίο σας, Οι χυδαίες ορχιδέες, είναι συλλογή διηγημάτων, στα οποία  εμφανίζονται κάποιοι κοινοί ήρωες,διατηρώντας ωστόσο το καθένα τη μοναδικότητά του. Θέλετε να μας εξηγήσετε;

Πράγματι, Οι χυδαίες ορχιδέες είναι μεν μια συλλογή από αυτόνομα διηγήματα, όμως μπορεί να διαβαστεί και ως «κατακερματισμένο» μυθιστόρημα. Στη μέση περίπου του βιβλίουκάποιοι ήρωες αρχίζουν να επανεμφανίζονται προσκομίζοντας μια καινούργια οπτική στην ιστορία τους. Η διαδικασία ίσως θυμίζει μια μισοσβησμένη τοιχογραφία που αποκαλύπτεται σταδιακά.

Οι ιστορίες σας πραγματεύονται τη σεξουαλικότητα χωρίς ν’ αγγίζουν τα όρια του χυδαίου. Πόσο δύσκολο είναι αυτό;

Πράγματι, η σεξουαλικότητα είναι επικίνδυνο έδαφος για τον συγγραφέα διότι μπορεί εύκολα να ολισθήσει είτε προς την αισθηματολογία είτε προς την «πορνογραφία»Η ύπαρξη ερωτικών σκηνών στη λογοτεχνία, ασχέτως πόσο ωμές ή ακραίες μπορεί να είναι (στο συγκεκριμένο βιβλίο πράγματι διερευνώνται οι σκοτεινές περιοχές της σεξουαλικότητας) δεν μπορούν να νοηθούν ως πορνογραφικές αν υπηρετούν την πλοκή και δεν αποβλέπουν στην πρόκληση ή τη διέγερση του αναγνώστη.

Σαρκικός πόθος κι αυτογνωσία: Πόσο αλληλένδετα είναι; 

Δεν συνδέονται κατ’ ανάγκην. Μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο. Όμως στο βιβλίο το ξεδίπλωμα του σεξουαλικού πόθου οδηγεί στην ανάδειξη κάποιων πτυχών της προσωπικότητας του ήρωα, φέρνει στην επιφάνεια υποσυνείδητους φόβους ή επιθυμίες καθώς κι απωθημένα γεγονότα του παρελθόντος. Ακόμα κι αν ο ήρωας δεν οδηγείται σε αυτογνωσία, μπορεί να οδηγηθεί ο αναγνώστης.

Έντονο στοιχείο στη γραφή σας είναι το χιούμορ κι η σαρκαστική διάθεση πάλι όμως εντός ορίων. Μιλήστε μας γι αυτό. Είναι απαραίτητο στοιχείο στη ζωή μας;
Είναι απαραίτητο στοιχείο στη δική μου ζωή. Το χιούμορ, άλλωστε, σύμφωνα με μια ερμηνεία, δεν είναι παρά η απόσταση που παίρνει το πνεύμα για να μην το καταπιεί το πάθος… 

 Καταθέτοντας στους αναγνώστες ένα βιβλίο, θέλουμε να τους «πούμε κάτι». Οι Χυδαίες Ορχιδέες με ποια πρόθεση γράφτηκαν;
Η αλήθεια είναι πως στη δική μου περίπτωση δεν υπάρχει  κάποια «πρόθεση» πίσω απ’ το γράψιμο, κάτι που να «θέλω να πω» και στη συνέχεια το «κωδικοποιώ» σε πεζογραφία. Οι ίδιες οι ιστορίες «θέλουν να μιλήσουν», αν μπορώ να το θέσω έτσι, και μιλούν με τη γλώσσα που ξέρουν: τη λογοτεχνική. Μιλώντας λοιπόν  θέτουν διάφορα ερωτήματα: Οι αμαρτίες των γονέων βαραίνουν τα τέκνα και πώς αυτά λυγίζουν ή ελευθερώνονται από αυτό το βάρος; Πώς επηρεάζει η τέχνη τον τρόπο που βιώνουμε την πραγματικότητα και συγκροτούμε αντίληψη της ταυτότητάς μας; Η σεξουαλικότητα μπορεί εκτός από πηγή δημιουργίας να γίνει και πηγάδι καταστροφής;

Ποιοι λογοτέχνες έδωσαν ώθηση στην πένα σας;

Ο Χαρούκι Μουρακάμι, ο Φίλιπ Ροθ, Η ΓιόκοΟγκάουα, ο Φελισμπέρτο Ερνάντεςο Χούλιο Κορτάσαρ, ο Ερνέστο Σαμπάτο και πολλοί άλλοι! Τώρα τελευταία είμαι δέσμια των διηγημάτων της Άλις Μονρό.

Γιατί ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ αποτέλεσε τον πυρήνα του βιβλίου σας, τις ρίζες του κήπου σας, όπως η ίδια γράφετε;

Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ αποτελεί ένα έργο ορόσημο στην παγκόσμια λογοτεχνία όχι μόνο για τον τολμηρό, για την εποχή, τρόπο με τον οποίο μίλησε για τη σεξουαλικότητα (το βιβλίο ήταν για δεκαετίες απαγορευμένο) αλλά κι επειδή συνέδεσε την σεξουαλικότητα με την γυναικεία αυτογνωσία και δύναμη. Τα όρια αυτής της δύναμης διερευνούν πολλές κι από τις ηρωίδες του βιβλίου μου, άλλοτε πραγματώνοντάς την μέσω της τέχνης, του έρωτα ή της μητρότητας κι άλλοτε υποκύπτοντας στις ανοιχτές πληγές της ιστορίας τους.

Προσωπικά, διαβάζοντας τα διηγήματα αυθόρμητα σκέφτηκα ότι οι ήρωές σας δοκίμαζαν τα όριά τους αλλά και τα όρια του αναγνώστη. Πότε πιστεύετε ότι καταστρατηγούμε τα όρια των άλλων;
Τα όρια των άλλων μπορούμε να τα καταστρατηγήσουμε με πολλούς τρόπους αλλά η λογοτεχνία, πιστεύω, δεν είναι ένας από αυτούς. Ως αναγνώστης διατηρεί κανείς πάντα την ελευθερία να αφήσει από τα χέρια του ένα βιβλίο όταν νιώσει πως αυτό παραβιάζει τα όρια της αντοχής του.

Είναι δυνατόν να είναι «χυδαίες» εν τέλει οι «ορχιδέες»;
Οι ορχιδέες, που συμβολίζουν τη σεξουαλικότητα, μπορούν να είναι χυδαίες μόνο σε μια περίπτωση. Για να την ανακαλύψετε όμως θα χρειαστεί να τις διαβάσετε μέχρι τέλους. Θα αντέξετε; 

Βιογραφικό

Η Έλενα Μαρούτσουγεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη  Λογοτεχνίακαι τις Εικαστικές Τέχνες στο Reading University της Αγγλίας. Οι Χυδαίες ορχιδέεςείναι το πέμπτο βιβλίο της. Έχουν προηγηθεί τα εξής: Του ύψους και του βάθους (Αλεξάνδρεια, 1998), Οι προδοσίες των ονομάτων (Αλεξάνδρεια, 2004), Μεταξύ συρμού και αποβάθρας(Καστανιώτης, 2008· Βραβείο μυθιστορήματος The Athens Prize for Literature του περιοδικού (δέ)κατα 2009) και ΤΟ ΝǾΗΜΑ(Κέδρος, 2010).