3 Σεπτεμβρίου 2017

Ισίδωρος Ζουργός στον απόηχο της παρουσίασης του βιβλίου Λίγες και μια νύχτες ,στον Βόλο

            Ισίδωρος Ζουργός
(στον απόηχο της παρουσίασης του βιβλίου Λίγες και μια νύχτες ,στον Βόλο )
(Φωτό:Ελένη Παπαθανασίου)

"Η γραφή είναι ένα φιλοσοφικό πέλαγος, ένας ωκεανός στον οποίο εμπλέκονται πολλές ειδικότητες ναυτοσύνης. "

Συναντηθήκαμε με τον Ισίδωρο Ζουργό λίγες ώρες πριν την παρουσίαση του βιβλίου του "Λίγες και μια νύχτες" στο Αρχοντικό Ζαφειρίου,που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του προηγούμενου μήνα παρουσία πλήθους κόσμου.

Πέρα από το βιβλίο που ήδη γνωρίζει πολύ μεγάλη επιτυχία ,μιλήσαμε για το μυθιστόρημα στην Ελλάδα ,το ανδρικό αναγνωστικό κοινό και το ρόλο της οικογένειας στη ζωή ενός συγγραφέα, για τα δικά του αναγνωστικά ενδιαφέροντα αλλά και για την άποψή του για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δεν χρησιμοποιεί και για την επιτυχία του Survivor ....Οι ιδιότητες  του εκπαιδευτικού και του συγγραφέα αποτέλεσαν ένα πολύ σημαντικό λόγο ώ



Υπάρχουν όρια ανάμεσα στον συγγραφέα και στον ήρωά του, λοιπόν; Δεν μπορεί να τον χειρίζεται όπως θέλει.

Αυτό είναι γεγονός. Στην συγκεκριμένη όμως περίπτωση δεν μιλάμε για έναν ήρωα που έχει επινοήσει ο συγγραφέας αλλά έναν άνθρωπο που έχει διηγηθεί τη ζωή του σε κάποιον φιλόδοξο συγγραφέα και αυτός την αλλάζει σύμφωνα με τη βούλησή του. Άρα έχουμε και τις πρώτες νύξεις και υπαινιγμούς για την εξουσία της γραφής για μια πιθανή δικτατορία της και για τη σχετικότητα της απεικόνισης των πραγμάτων. Σε κάποια στιγμή ο συγγραφέας δηλώνει απερίφραστα στον Λευτέρη Ζεύγο που είναι πια γέρος: "Θα μείνει αυτό που έχω γράψει εγώ κι όχι αυτό που θυμάσαι εσύ ότι έχει γίνει μ’ αυτόν τον τρόπο". Μπαίνουν νομίζω μέσα από τα κεφαλαία που ονομάζω  "στάσιμα" πάρα πολλά θέματα που αφορούν τη φύση και τη δημιουργία της γραφής, φιλοσοφικά και γραμμματολογικά ερωτήματα και μια γενικότερη συζήτηση η οποία είναι εν είδει ιντερμέδιο στην αφήγηση της ζωής του Λευτέρη Ζεύγου.

 


Ο Ζαχάρωφ και ο Γιούγκερμαν. Γιατί επιλέξατε να εμπλέξετε  αυτά τα δύο συγκεκριμένα πρόσωπα στο μυθιστόρημά σας;

Κοιτάξτε, οι συγγραφείς είναι εμμονικά όντα .Όταν έχεις εμμονή με ένα βιβλίο και έναν ήρωα μπαίνει ο πειρασμός να κάνεις ένα νεύμα και να τον εντάξεις και στον δικό σου βιβλίο σε έναν άλλο μυθιστορηματικό κόσμο. Το έχω κάνει και στις σκηνές από τον Βίο του Ματίας Αλμοσίνο... Δείτε το σαν μία συνάντηση δύο κόσμων όπου όμως όταν αλλάξει το κεφάλαιο ο κάθε ένας κόσμος γυρνάει στη θέση του και συνεχίζουν ξεχωριστές πορείες. Ήθελα ο Γιούγκερμαν να είναι ο φίλος του ήρωά μου, ζώντας κι εγώ λίγο από Γιούγκερμαν, μια και ο Καραγάτσης μας έχει αφήσει χρόνους, και από την άλλη έκανα το παιδικό μου όνειρο πραγματικότητα. Έμπαινα κι εγώ σε κόσμους που σε άλλη περίπτωση δεν θα μπορούσα να μπω.

Όσο για τον Ζαχάρωφ ,όποιος κοιτάξει την ιστορία του 20ού αιώνα μέσα στο πρόσωπο του Ζαχάρωφ  νιώθει μια ανατριχίλα,αφού είναι μία μυστηριώδης περσόνα του κακού την οποία ήθελα με κάποιον τρόπο να εντάξω ,όχι όμως με έναν τρόπο απλοϊκό που  θα έλεγε ότι είναι ένας κακός έμπορος όπλων αλλά με ένα τρόπο που να κάνει τη διαπλοκή του φωτεινού με το σκοτεινό, του ηθικού με το ανήθικο μυθιστορηματικά ενδιαφέρουσα.

 


Πόσο ένας συγγραφέας στηρίζεται από ένα σταθερό οικογενειακό περιβάλλον;

Nομίζω ότι οι συγγραφείς είναι εκείνη η κατηγορία των δημιουργών- καλλιτεχνών που δεν ομαδοποιούνται εύκολα.  Οι συγγραφείς είμαστε εμείς και το χαρτί. Και είμαστε άνθρωποι που δεν έχουμε συνηθίσει και πολύ να μοιραζόμαστε και να κοινωνούμε κατά την ώρα της δημιουργίας. Αυτό σημαίνει ότι σε κάποιους από εμάς ταιριάζει η οικογένεια, σε κάποιους άλλους δεν ταιριάζει για κάποιον λόγο .Εγώ νομίζω ότι ούτως ή άλλως η ανθρώπινη στήριξη είναι σημαντική. Άλλωστε υπάρχει εκείνο το παλιό, αξεπέραστο  ρητό που λέει ότι «η μοναξιά εμπνέει και η κοινωνία διδάσκει».Ο Καζαντζάκης το έλεγε αλλιώς: «Έξι μήνες με τον κόσμο κι έξι μήνες μοναχός για να μη χάνω ούτε την έμπνευση αλλά ούτε και την επαφή με τους ανθρώπους.»

 

Η ιστορική μνήμη ως κίνητρο για το συγγραφέα και η διδασκαλία της τοπικής ιστορίας. Ποια είναι η άποψή σας ως εκπαιδευτικός;

Η τοπική ιστορία τα τελευταία χρόνια προβλέπεται ως μία παράλληλη δραστηριότητα, ως πρότζεκτ,ως μια διαθεματική προσέγγιση μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Θεωρώ ότι η ιστορία του σχολείου μπορεί να δώσει ένα πρώτο ερέθισμα ,μία βασική πυξίδα και γνώση ,έχει να κάνει  πάρα πολύ με τον εκπαιδευτικό που διδάσκει το μάθημα και η τοπική ιστορία θα πρέπει να στηριχθεί με επιπλέον κίνητρα...Το να ξέρω τι προηγήθηκε στο άμεσο περιβάλλον όπου ζω είναι εξαιρετικά σημαντικό δομικό στοιχείο της αντίληψής μου και της συγκρότησής μου.

 

Τι λένε οι μαθητές σας που ο δάσκαλός τους είναι ένας τόσο γνωστός συγγραφέας;

Αυτή είναι μία ερώτηση που έρχεται και επανέρχεται συχνά .Το να είσαι δάσκαλός είναι ρόλος και αυτό δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μπερδεύεται με τη συγγραφική ιδιότητα. Είμαι ένας δάσκαλος που αγαπά τα βιβλία κι έτσι με βλέπουν εδώ και τριάντα χρόνια τα παιδιά μου.

Από κει και πέρα προφανώς το να είσαι δάσκαλός σου δίνει και μια ευελιξία επειδή φτάνεις πολύ πιο εύκολα σ ’αυτό που θέλεις να πεις... Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι μπορεί να στηρίξει η μία ιδιότητα την άλλη ,αλλά από κει και πέρα υπάρχει πάντα ο φόβος μήπως η συγγραφή γλιστρήσει κάποια στιγμή και γίνει διδακτική. Και γι’ αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχουν τα στεγανά ανάμεσα στις δυο δραστηριότητες.

 

Γιατί τα παιδιά ακόμα και της πρώτης σχολικής ηλικίας παρακολουθούσαν ανελλιπώς το Survivor;

Νομίζω ότι οι παιδαγωγοί γνωρίζουμε για τη συμπεριφορά μέσω μίμησης. Με το Survivor από ένα σημείο και μετά συνέβη αυτό ακριβώς. Κατάλαβαν ότι αν δεν το έβλεπαν θα ήταν κοινωνικά αποσυνάγωγοι και όσο πιο ανώριμος ή  μικρής ηλικίας είναι ένας άνθρωπος με όχι ισχυρά συγκροτημένη προσωπικότητα ,φοβάται να διαφέρει. 

Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά .Θυμηθείτε ότι ανάλογη αγελαία συνείδηση υπήρξε και στην υποδοχή του Millennium με το Big Brother.

 

Διαβάζουν τα παιδιά σήμερα;

Γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Δυστυχώς το Λύκειο το εκπαιδευτικό μας σύστημα απαιτεί όλες τις δυνάμεις, την προσήλωση και την προσοχή των παιδιών. Άρα ό,τι έχει κτιστεί ως αναγνωστική συνείδηση σ αυτές τις τάξεις παίρνει μία ματαίωση, μια αναστολή στις τάξεις του Λυκείου. Σε πολλές περιπτώσεις πιστεύω ότι τα παιδιά επανέρχονται ως αναγνώστες μετά το πρώτο ή το δεύτερο έτος του Πανεπιστημίου.Δεν θα πρέπει να απογοητευόμαστε όταν βλέπουμε ότι σε σχέση με παγκόσμιο επίπεδο χάνουμε αναγνώστες γιατί μπορεί αυτοί οι αναγνώστες να μας περιμένουν σε κάποια άλλη στροφή κάπου στο κοντινό μέλλον κι εντελώς απρόσμενα να τους δούμε μπροστά μας ορεξάτους για βιβλία και για ανάγνωση.


 Γιατί οι άνδρες δεν διαβάζουν λογοτεχνία;

Αυτό είναι φιλοσοφικής τάξεως το ερώτημα (γέλια) ..Η αλήθεια είναι ,για να είμαστε δίκαιοι, ότι οι άνδρες διαβάζουν δοκιμιακού ιστορικού ή φιλοσοφικού περιεχομένου βιβλία. Εκεί μάλλον κατέχουν τα πρωτεία. Το ερώτημα είναι γιατί οι άνδρες δεν έχουν καλή σχέση με το μυθιστόρημα. Αυτό, ξέρετε, δεν είναι καινούργιο. Αν δούμε την ιστορία του μυθιστορήματος, στον 19ο αιώνα και νωρίτερα, το μυθιστόρημα ήταν μία απασχόληση που κυρίως αφορούσε τις εύπορες και αργόσχολες κυρίες της άρχουσας τάξης Αυτές διάβαζαν στερεότυπα βιβλία για τα οποία οι άνδρες της εποχής εκείνης εκφράζονταν περιφρονητικά. 

Αξιώθηκε όμως από τους Αγγλοσάξωνες από τους Γάλλους και από τους Ρώσους να αποκτήσει υπαρκτικό βάρος και φιλοσοφικούς προβληματισμούς κι έτσι εισέρχεται στον εικοστό αιώνα με τα σκήπτρα μιας σοβαρής απασχόλησης. Ας μην ξεχνάμε ότι μέσα από το μυθιστόρημα γεννήθηκε η Τέχνη του κινηματογράφου. Σήμερα, έχει μείνει κάτι από εκείνη την κληρονομιά η οποία είχε να κάνει κυρίως με την ενασχόληση των γυναικών με το μυθιστόρημα .Δεν υπάρχουν τα ταμπού του παρελθόντος, ωστόσο οι άνδρες είτε επειδή είναι περισσότερο επιφορτισμένοι με τα εργασιακά και τον καθημερινό ρεαλισμό ίσως να διστάζουν να ονειρευθούν μέσα από τις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Οι γυναίκες αποδεικνύονται πολύ πιο έτοιμες να ονειρευτούν και να χτίσουν νοερά κόσμους μέσα από τις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι το ζητούμενο στην πεζογραφία είναι να γίνει αυτό το κτίσιμο των κόσμων και των εικόνων στο μυαλό της κάθε αναγνώστριας .Κι εδώ θα πούμε "αναγνώστριες" τιμής ένεκεν επειδή οι γυναίκες τιμούν περισσότερο το μυθιστόρημα .


Πιστεύετε ότι υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα καλοί μυθιστοριογράφοι;

Η αρχική διαπίστωση που είχε γίνει και με την οποία συμφωνώ είναι ότι η Ελλάδα έχει κυρίως ποιητική παράδοση και λιγότερο πεζογραφική .Υπάρχει μία καθυστέρηση  στην παραγωγή μυθιστορηματικού πλούτου κι αυτό -όχι μόνο κατά τη γνώμη μου,αλλά και πολλών μελετητών -έχει να κάνει με την καθυστέρηση της συγκρότησης της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Το μυθιστόρημα είναι ένα πνευματικό προϊόν της αστικής τάξης. Όσο η αστική τάξη ήταν ελλιπής,ανάλογη καθυστέρηση έχουμε και στο μυθιστόρημα .Σε σχέση με την ποίηση και  το διήγημα υπάρχει μία σχετική καθυστέρηση.Νομίζω ότι το ελληνικό μυθιστόρημα παραμένει ακόμα εσωστρεφές .Θέλω να πιστεύω, όμως, ότι κάποια στιγμή θα βρει τη θέση που του αξίζει. Προσωπικά διαισθάνομαι ότι υπάρχει μία δυναμική η οποία κάποια στιγμή θα φέρει καρπούς.

 

Προτιμάτε τη μεγάλη φόρμα, ωστόσο, διαβάζετε διήγημα ή ποίηση;

Διαβάζω από όλα και ποίηση και διήγημα. Βέβαια,η μεγάλη φόρμα είναι η αγάπη μου. Διαβάζω φιλοσοφία, ιστορία, θεολογικά κείμενα ,γενικά είμαι ένας βουλιμικός αναγνώστης. Η ανάγνωση εξακολουθεί να είναι όχι μόνο μια καθημερινή ενασχόληση ως συγγραφέα αλλά και μια ευχαρίστηση που δεν μπορώ να αποχωριστώ. Θεωρώ ότι η αναγνωστική συνήθεια είναι απαραίτητη και για τη φόρμα του λόγου αλλά και για τη γενικότερη  αναζωογόνηση  .Δεν μπορώ να φανταστώ έναν συγγραφέα που δεν είναι και αναγνώστης .

 

Έχετε διαβάσει κάτι πρόσφατα που θα θέλατε να μας προτείνετε;

Έχω διαβάσει αρκετά βιβλία.Θα σας αναφέρω αυτό που διάβασα πριν από περίπου έναν μήνα .Μαζί  με τα διάφορα κριτήρια που έχω για την προσωπική αποτίμηση ενός βιβλίου έχω και το κριτήριο της απόσβεσης .Όταν οι αναγνωστικές μνήμες επιμένουν και δεν εξαλείφονται γρήγορα  σημαίνει ότι αυτό το βιβλίο με αφορούσε και ορθώς το διάβασα. Αυτό που θέλω να σας προτείνω είναι «Το τραπέζι της γάτας»,του Μάικλ Οντάατζε (συγγραφέας του Άγγλου ασθενή )σε μετάφραση της Κ.Σχινά. Το δεύτερο είναι η «Σύγκρουση των πολιτισμών» του Χάντιγκτον,(εκδ.Πατάκη,μετ.Σ.Ριζοθανάση) που έχει μία θέαση του κόσμου με ένα σκεπτικό της ρεάλ πολιτίκ. Το μειονέκτημά του είναι ότι γράφτηκε σε μία εποχή που το διαδίκτυο δεν είχε τη σημερινή εξάπλωση, στα μέσα του 90.Σήμερα το διαδίκτυο έχει μεταμοφώσει όλον τον πλανήτη κι έχει διαμορφώσει καινούργιες δυναμικές και ισορροπίες.

 

Κι αφού μιλάμε για το διαδίκτυο δράττομαι της ευκαιρίας να σας ρωτήσω εσείς γιατί επιμένετε να μην ασχολείστε με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης..

Ο λόγος είναι διπλός :ο πρώτος έχει να κάνει με την πρακτική πλευρά του θέματος . Όλα αυτά μου λένε ότι το να προσθέσω μία εμπλοκή μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα απέβαινε σε βάρος της δουλειάς ,της οικογένειας ,του ελεύθερου χρόνου μου.



Δεν δαιμονοποιείτε, δηλαδή, το διαδίκτυο;

Δεν το δαιμονοποιώ, αλλά επιτρέψτε μου και να γκρινιάξω λίγο. Διότι το διαδίκτυο,ενώ είναι ένα απίστευτο μπαλκόνι στον κόσμο και θα μπορούσε να είναι ένα απίστευτο εργαλείο για τους ανθρώπους, από εκεί και πέρα σε πολλές περιπτώσεις περισσεύει η ηλεκτρονική φλυαρία, περισσεύει επίσης και μία έλλειψη αγωγής η οποία εμένα προσωπικά με ενοχλεί. Διότι πίσω από την ανωνυμία υπάρχει μία χυδαιότητα την οποία εγώ συναισθηματικά ομολογώ ότι δεν μπορώ να τη διαχειριστώ. Ίσως κάποια στιγμή αποφασίσω να ασχοληθώ ,με πολλή προσοχή, βέβαια, αλλά αυτή τη στιγμή δεν είναι στις προτεραιότητές μου. Όσο υπάρχουν οι φίλοι,οι συναντήσεις, τα ταξίδια και τα διαβάσματα νιώθω ότι δεν μου λείπει.


Η εικόνα της ηρεμίας του γραφείου του συγγραφέα από τη μια σε αντιδιαστολή με την πολυτάραχη ζωή του ήρωά του μου γέννησε την απορία: Τελικά πρώτα ζούμε και μετά γράφουμε ή αρκεί το διεισδυτικό βλέμμα του συγγραφέα;

Υπάρχει και η άλλη εκδοχή, ξέρετε: Επινοούμε για να ζήσουμε, διότι στο άμεσο βίωμα δεν το καταφέρνουμε. Γράφουμε για να μπούμε στις ζωές των άλλων. Διαβάζουμε γιατί η δικιά μας η ζωή μας δεν μας φαίνεται αρκούντως ικανοποιητική. Άρα ,ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με ένα παιχνίδι συσχετισμών, αλληλοεπιδράσεων ,ερίδων ανάμεσα στους συντελεστές της γραφής. Εγώ θεωρώ ότι η γραφή είναι ένα φιλοσοφικό πέλαγος, ένας ωκεανός στον οποίο εμπλέκονται πολλές ειδικότητες ναυτοσύνης. Και αλίμονο αν δεν ήταν έτσι. Ως ωκεανός έχει το βάθος, την έκταση και τη μυστηριώδη γοητεία του.

 

Θα ήθελα, κλείνοντας, να μας πείτε τι είναι  η συγγραφή τι είναι η συγγραφή για εσάς; Νομίζω ότι δεν υπάρχει μία ικανοποιητική απάντηση και πολύ περισσότερο μία απάντηση που να καλύπτει τους περισσότερους συγγραφείς…


Εγώ θα ρωτούσα, λοιπόν, γιατί «ξανα»γράφετε;

Νομίζω ότι τώρα τα πράγματα είναι σαφέστερα.(γέλια). Νομίζω ότι γράφουμε επειδή είναι δύσκολη η ζωή μας χωρίς αυτό και ξαναγράφουμε γιατί πιστεύουμε ότι η πρώτη κίνηση μάς ανακούφισε κι έδωσε και κάτι στους αναγνώστες και γιατί ζούμε στην αίσθηση ή στην ψευδαίσθηση ότι με τη δική μας βοήθεια οι αναγνώστες θα ζήσουν κι άλλες πολλές ζωές. Κι εμείς επίσης δε θα ζούμε μόνο τη δικιά μας ζωή αλλά θα τσαλαβουτάμε και θα επινοούμε χίλια άλλα θαυμαστά για να κρατήσουμε ζωντανή τη φλόγα του ενδιαφέροντος και του ονείρου.

 



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου