29 Νοεμβρίου 2015

Ηλίας Καλλές

 
 
Έχουμε ανάγκη από αλληλεγγύη-αλληλοβοήθεια.Καταλήγουν σε ταύτιση.
 


Η συνομιλία μας με τον κ.Ηλία Καλλέ έγινε με αφορμή την έκδοση της νέας του ποιητικής συλλογής,"Διάσπαρτες φωνές" (εκδ.Το Δόντι).
Έχοντας καταπιαστεί και με
άλλα είδη γραπού λόγου,ο κ.Καλλές εξηγεί πόσο δυσκολότερη είναι η συγγραφή ποιημάτων αλλά και η αποδοχή τους από το αναγνωστικό κοινό σε σχέση με την πεζογραφία.
Ως καθηγητής (φιλόλογος)πολλών συμπολιτών μας και δικός μου,δεν μπορώ να μην τον ρωτήσω για το αν και πόσο το εκπαιδευτικό μας σύστημα αιτιάται για την μη καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας,ενώ μας αποκαλύπτει ποιοι ήταν οι συγγραφείς και οι ποιητές που έδωσαν ώθηση στη δική του πένα,τον ρόλο του διαδικτύου στην προώθηση της ποίησης αλλά και για την παράδοση που έχει η πόλη μας στο φιλότεχνο κοινό.
 
’’Διάσπαρτες Φωνές’’ ο τίτλος της 2ης ποιητικής σας συλλογής, με 44 νέα ποιήματα. Πότε γεννήθηκε η ανάγκη συγγραφής ποιημάτων; Ποια είναι η περίοδος της συγγραφής τους;
Αυτό το εσωτερικό’’ δαιμόνιο’’ υπήρχε από παλιά. Κάποιες φορές, ακόμα μαθητής των τελευταίων τάξεωντου Γυμνασίου(Β-Γ σημερινού Λυκείου) ,είχα συλλάβει τον εαυτό μου σε ένα εσωτερικό σιγομίλημα με ένα τρόπο κάπως ποιητικό. Αυτό έγινε πράξη από τα φοιτητικά μου χρόνια, δηλ. στα μέσα της δεκαετίας του ’60,οπότε κατέγραφα ποιήματα, τα συζητούσα με συμφοιτητές μου, που ασχολούνταν κι αυτοί με την ποίηση, και τα κρατούσα στο αρχείο μου. Το ένθεο πυρ δυνάμωνε με την πάροδο του χρόνου και έγινε δυνατή περιήγηση και εξωτερίκευση από τα μέσα του ’90 και κορυφώθηκε τα τελευταία χρόνια. Τα ποιήματα της συγκεκριμένης συλλογής είναι από το 2010 και μετά.

Με μια πρώτη ματιά ο αναγνώστης διαπιστώνει τη χρήση διαφορετικού ύφους στα ποιήματά σας, άλλοτε ομοιοκαταληκτούν και άλλοτε είναι σε ελεύθερο στίχο. Είναι ζήτημα διαφορετικής τεχνικής ή προκύπτει αυθόρμητα;
Όχι, δεν είναι διαφορετική τεχνική, κάτι που επιδιώκεται, κάτι που σχεδιάζεται. Κάτι τέτοιο, θέλω να πιστεύω, δεσμεύει τα ελεύθερα πετάγματα. Είναι υπόθεση της στιγμής, της φόρτισης… Το περιεχόμενο του ποιήματος δίνει, κυρίως, το ύφος, το ρυθμό, τον εσωτερικό παλμό. Περιεχόμενο πιο απλό, χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις της ψυχής και του πνεύματος-φαντασίας, ή θα ομοιοκαταληκτεί ή θα έχει εσωτερικό ρυθμό (χωρίς προσχεδιασμό. Αυτό με οδηγεί),ενώ τα υπερβατικού περιεχομένου ποιήματα με παρασύρουν σε έκσταση, θα έλεγα, έχουν ένταση, ισχυρή φαντασία, οπότε χάνεται ο ρυθμός και ακολουθείται ο ελεύθερος στίχος, που είναι πιο κοντά στην ασύνορη σκέψη. Αν σε τέτοιες εξάρσεις τεθεί θέμα μορφής, πιστεύω ακράδαντα ότι θα χάσει το περιεχόμενο.

Με δεδομένο ότι η ποιητική φόρμα απαιτεί οικονομία λέξεων και άρτιο χειρισμό της γλώσσας, πόσο δυσκολότερη είναι η συγγραφή ποιημάτων σε σχέση με τις άλλες μορφές λόγου;
Επειδή ασχολούμαι με τη γραφή και άλλων μορφών λόγου, έχω διαπιστώσει ότι η γραφή ενός ποιήματος, χωρίς να υποβαθμίζω τις άλλες μορφές γραπτού λόγου,είναι πιο δύσκολη, γιατί τα πετάγματα της σκέψης, της φαντασίας, οι εξάρσεις του συναισθήματος κάνουν πηλάλημα γρήγορο και ασύνορα, πολλές φορές, πετούν και πρέπει όλα αυτά να τα δαμάσεις και με συγκεκριμένο ,ειδικό λεξιλόγιο και περιορισμένο αριθμό λέξεων να τα πεις. Απαιτείται πυκνότητα ύφους και δυνατό περιεχόμενο, στολισμένο με πολλά σχήματα λόγου.. Χρειάζεται ισχυρό πνευματικό και γλωσσικό οπλοστάσιο και πολύ καλή διαχείρισή του. Και κοντά σε όλα αυτά δε θα πρέπει να λείπει ο ειρμός της σκέψης, να μη λείπει η παρουσίαση της σκέψης και να οδηγείς τον αναγνώστη σε ταξίδι πνευματικό και συναισθηματικό με τρόπο κατανοητό, όσο το επιτρέπει το είδος του ποιήματος, σε ταξίδι ηρεμίας, γαλήνης ψυχικής, αγαλλίασης, μηνύματος.

Η ποίηση είναι κατά κοινή ομολογία αδικημένη ως προς την απήχηση στο αναγνωστικό κοινό. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό και ποια η ευθύνη του εκπαιδευτικού μας συστήματος;
Είναι γεγονός ότι η ποίηση αδικείται. Ενώ είναι μια απαλή μορφή τέχνης, που ξέρει να ηρεμεί τον άνθρωπο, να τον νανουρίζει, να τον αφυπνίζει ευχάριστα και να τον διαφωτίζει, δεν τυχαίνει της μεταχείρισης που της αξίζει. Μπορεί κάποια ποιήματα να θέλουν ιδιαίτερη προσπάθεια για την προσέγγιση, για την κατανόηση.Αλλά τι να κάνουμε; Αυτή είναι η ποίηση και δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Δεν μπορούμε να την καθαιρέσουμε από τη θέση που κατέχει .Άρα η ευθύνη μετατοπίζεται, κυρίως, κάπου αλλού.
Το πρόβλημα είναι πολύ σύνθετο. Ίσως ,ας μην είμαι απόλυτος, ένα κομμάτι του αναγνωστικού κοινού (που δε σημαίνει η θέση μου απαξίωσή του)να δυσκολεύεται να προσεγγίσει και πιο πολύ να κατανοήσει κάποια ποιήματα .Αποτελεί και αυτό μερική αιτία. Πιο πολύ θα επιμείνω στις ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες και συγκυρίες του καιρού μας, μέσα στις οποίες ζει ο άνθρωπος. Αυτές αποτελούν βασική αιτία, αφού ο άνθρωπος , κουρασμένος από όλη αυτή την κατάσταση, δεν έχει χρόνο, χρήμα και διάθεση. Την ξεκούραση, τη χαλάρωση την επιδιώκει διαμέσου άλλων αναγνωσμάτων ή ειδώνψυχαγωγίας. Κάτι πιο εύκολα κατανοητό, κάτι νανουριστικό θέλει. Κάτι που δεν απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια.
Αλλά και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι άμοιρο αυτής της κατάστασης. Δε δίνεται τόση έμφαση στην ποίηση, όση απαιτείται και αυτό φαίνεται και από τη δυσανάλογη θέση που έχει η ποίηση σε σχέση με τα άλλα είδη γραπτού λόγου στη σχολική πραγματικότητα.

Στο διαδίκτυο βλέπουμε πολλούς ‘’αυτοχρηζόμενους’’ ποιητές και συγγραφείς. Πόσο βλάπτει την ορθή κρίση των αναγνωστών;
Στο διαδίκτυο βλέπουμε πολλά παράξενα και απαράδεκτα πράγματα. Δε σημαίνει ότι οφείλουμε και να αποδεχόμαστε, χωρίς να εξετάζουμε την πηγή προέλευσης.Έτσι το να ‘’αυτοχρήζεται κάποιος λογοτέχνης(ποιητής ή συγγραφέας )κανείς δεν μπορεί νατου το αρνηθεί. Το να του αναγνωρίσουμε και τον τίτλο είναι άλλο πράγμα. Η λογοτεχνία είναι τέχνη με πολλές απαιτήσεις, έχει κανόνες ,αρχές, μορφή, περιεχόμενο, μηνύματα. Αν αυτές οι αρχές λείπουν, τότε παύει να είναι λογοτεχνία και ο ‘’αυτοχρηζόμενος’’ παύει να έχει την ιδιότητα του λογοτέχνη .Ένας έμπειρος αναγνώστηςδιαπιστώνει την ποιότητα του έργου και ανάλογα ενεργεί, αποδεχόμενος ή απορρίπτοντάς το .¨Έχει, όμως, κάνει το κακό, διότι του προκαλεί δυσαρέσκεια και απέχθεια. Πολύ μεγαλύτερο κακό κάνει στο στο ευρύ αναγνωστικό κοινό, με το να του δημιουργεί σύγχυσηγια το τι είναι καλό και τι άσχημο. Γίνεται επιφυλακτικό και καχύποπτο ,στοιχείο απαραίτητο, αλλά πολλές φορές φτάνει στην άρνηση και την απόρριψη.

Ποιοι ποιητές κινητοποίησαν τη δική σας γραφή;
Η υποφώσκουσα εσωτερική αναταραχή έγινε κινητικότητα δημιουργική κατά τη διάρκεια των σπουδών μου(κλασική φιλολογία).Η διαρκής επαφή και η σε βάθος ενασχόληση με την ελληνική λογοτεχνία(παλαιότερη και νεότερη),αλλά και την ξένη(κάπως λιγότερο) μου ξύπνησαν αυτό το ένθεο πυρ. Ο Σολωμός και ο Κάλβος ήταν οι προσφιλείς μου ποιητές. Ποιητές που συνήρπαζαν με τα θέματα του έργου τους, αλλά και την τεχνική. Αυτό ήταν το λάδι στη σπίθα που την έκανε να φουντώσει και καρπούς γλυκούς να δώσει. Αλλά το πράγμα δεν σταμάτησε εκεί.Ολόκληρη η Επτανησιακή, Αθηναϊκή, Αλεξανδρινή ,Κρητική σχολή και η Δημοτική ποίηση δε με κινητοποίησαν απλώς, αλλά με επαναστάτησαν ποιητικά. Ο Κρυστάλλης , ο τραγουδιστής της στάνης, μου ήταν πολύ αγαπητός, γιατί μου τραγουδούσε πολλά βιώματά μου. Ο Παλαμάς, Ο Σεφέρης, ο Ελύτης με οδήγησαν σε νέα μονοπάτια θεμάτων και τεχνικής.. Πολύ με συγκινούσαν ο Μρεχτ και ο Χο Τσι Μινχ. Και τελειωμό δεν έχουν… Ο καθένας σε φορτίζει με έναν ξεχωριστό τρόπο. Εκεί είναι το μεγαλείο.

Έχοντας υπηρετήσει για πολλά χρόνια ως φιλόλογος, αλλά και από άλλες θέσεις στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, πόσο επαρκή βρίσκετε την κατάρτιση των εκπαιδευτικών στην προώθηση της φιλαγνωσίας, αλλά και της δημιουργικής γραφής;
Θα ήταν άδικο με ένα ‘’ναι’’ ή ένα ‘’όχι’’ να υπερθεματίσω υπέρ της μιας ή άλλης θέσης Και τούτο επειδή το θέμα χρήζει προσεκτικής εξέτασης και προσέγγισης. Οι απόλυτες θέσεις με βρίσκουν απέναντι. Το πρόβλημα αρχίζει, μάλλον, από την περίοδο των σπουδών. Ένας γενικός βομβαρδισμός γνώσεων και τίποτα παραπέρα.(Κάτι φαίνεται τώρα τελευταία να αλλάζει με τις ειδικότητες).Και καλείται ο εκπαιδευτικός να πρωταγωνιστήσει μέσα στην αίθουσα , που τον πρώτο καιρό μοιάζει να παλεύει μέσα σε πέλαγος χωρίς σωσίβιο. Πιστεύω πως, ό, τι γίνεται σ ‘ αυτόν τον τομέα,οφείλεται στις φιλότιμες προσπάθειες των ίδιων των εκπαιδευτικών, παλεύοντας με τόσες και τόσες ατέλειες και ελλείψεις του εκπαιδευτικού συστήματος. Πότε διδάχτηκε ο εκπαιδευτικός τις έννοιες φιλαναγνωσία και δημιουργική γραφή(στα δικά μου χρόνια ποτέ) για να τις νιώσει ο ίδιος και στη συνέχεια να τις περάσει στους μαθητές; Πώς θα μεταδώσεις κάτι που δεν το κατέχεις και μάλιστα κατά τρόπο επαρκή; Αλλά και όση καλή θέληση κι αν έχουν, η σχολική πραγματικότητα και ένα πρόγραμμα που πρέπει ευλαβώς να τηρούν, στέκονται εμπόδιο .

Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία;
Η φόνισσα (Παπαδιαμάντης)
Το αμάρτημα της μητρός μου (Βιζυηνός)
Το δίκαιο της πυγμής (Παπανούτσος)
Ιστορίες αμαρτίας και αγιοσύνης (Καραγάτσης)
Η σειρήνα της ερήμου (Κουμανταρέας)
Η Παναγία των Παρισίων(Ουγκώ
Έγκλημα και τιμωρία Ντοστογιέφσκι)
 
 
Η πόλη μας έχει παράδοση καλού φιλαναγνωστικούκαι φιλότεχνου κοινού. Ποια η αίσθησή σας για τη συνέχεια της παράδοσης αυτής;
Κάτι το οποίο είναι παράδοση δύσκολα ξερριζώνεται.Αυτό δε σημαίνει ότι θα συνεχίσει να υπάρχει και μάλιστα με τον ίδιο ρυθμό, αν δεν φροντίσουμε να ποτίζουμε τις ρίζες. Κι αυτό θα γίνει μέσα από την εκπαίδευση και τους αρμόδιους φορείς. Δεν πρέπει να επαναπαυθούμε με την ιδέα πως όλα θα συνεχίσουν από μόνα τους να πηγαίνουν καλά. Απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση και οι δημιουργοί να στέκονται με υπευθυνότητα απέναντι στο κοινό κα να του δίνουν έργα ποιότητας. Τότε κεντρίζεται το ενδιαφέρον και η παράδοση αυτή θα συνεχιστεί, σε πείσμα προς τις δύσκολες στιγμές που διανύουμε. Οι τόσες και τόσες δραστηριότητες και σήμερα ακόμα φανερώνουν του λόγου το αληθές.

Ποια αξία θεωρείτε ότι είναι η πιο σημαντική στη σημερινή εποχή της Κρίσης;
Επειδή αναφέρεστε στη σημερινή εποχή της Κρίσης μέσα στην οποία αρκετός είναι ο πόνος και μεγάλος ο ξερριζωμός, θα τολμήσω να πω(χωρίς να θέλω ούτε κατά διάνοια να υποβαθμίσω τις άλλες αξίες, για το λόγο και μόνο επειδή είναι αξίες) ότι έχουμε ανάγκη από αλληλεγγύη= αλληλοβοήθεια(οι δυο έννοιες σε μια αμφίδρομη σχέση που τελικά καταλήγουν σε ταύτιση).Να σταθούμε κοντά στο συνάνθρωπο που πάσχει, που υποφέρει, που προσπαθεί να επιβιώσει. Μια βοήθεια χωρίς κόκκινες γραμμές, χωρίς διακρίσεις και ασύνορη. Να μην παίζει ρόλο η επιδερμίδα, η γλώσσα, η θρησκεία, η ιδεολογία, η εθνικότητα, τα συμφέροντα και το κάθε πιστεύω. Να μην υπάρχουν στεγανά. Να προσφέρουμε στο συνάνθρωπο ό, τι και όσο μπορούμε τη στιγμή που ο άλλος μας έχει ανάγκη. Να δούμε τον άνθρωπο ως αξία και όχι ως αντικείμενο εκμετάλλευσης.


Βιογραφικό.
Ο Ηλίας Καλλές, γεννημένος στην Αλία (Μπακαλί) της επαρχίας Αλμυρού του Ν. Μαγνησίας, μετά τα εγκύκλια μαθήματα σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υπηρέτησε στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από διάφορες θέσεις. Ασχολείται με τον πεζό και ποιητικό λόγο από τα μέσα της δεκαετίας του 1960.

22 Νοεμβρίου 2015

Λίνα Βαλετοπούλου
 
"Ο Βόλος  ορμητήριο για να ξεχυθούν οι μνήμες μου και να ντύσουν τις λέξεις"
 
 
 
 
 
Με αφορμή την παρουσίαση του πρώτου της βιβλίο,"Ζωές σε αναδίπλωση",
την Τετάρτη στις 7 το βράδυ στο Public του Βόλου,
 συνομιλήσαμε με τη Λίνα Βαλετοπούλου.
Γεννημένη στο Βόλο,κάτοικος πλέον της γειτονικής μας Λάρισας,τονίζει τον ρόλο της γενέτειράς της στη συγγραφική της πορεία,τη χρονική περίοδο στην οποία έγραψε τα διηγήματά της,τη σημασία του χιούμορ στην εποχή μας αλλά και τη σημασία της επαναφοράς των αξιών που χάθηκαν.


"Ζωές σε αναδίπλωση", ο τίτλος του βιβλίου σας, με 19 ιστορίες ηρώων με εντελώς διαφορετικές ζωές. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια;
 
 Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο θα συναντήσει πολλούς και διαφορετικούς ήρωες που συνθέτουν ένα φάσμα χαρακτήρων της καθημερινότητας. Μία νοικοκυρά στη δίνη της ρουτίνας, μία μητέρα αντιμέτωπη με το θέμα της ομοφυλοφιλίας του γιου της, ο υψοφοβικός Λάκης, μία γυναίκα της νύχτας, ο ξενοφοβικός Θέμης, ένας δημοσιογράφος θύμα του έρωτα, ένας πατέρας που μπαίνει στη φυλακή για λόγους κοινωνικής καταξίωσης, ο Κόντος κι η αυταρχική Κόνταινα με το υποστατικό τους στο κέντρο της πόλης είναι μερικά μόνο από τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν. Συνολικά στους ήρωες του βιβλίου συμβαίνουνγεγονότα σημαντικά, ασήμαντα ή και φαινομενικά παράλογα, που γι’ αυτούς όμως είναι ζωτικής σημασίας. Κοινή συνισταμένη όλων είναι ότι στο τέλος στρέφονται στον εαυτό τους με κάποιο στοχασμό και βλέπουν διαφορετικά τα πράγματα γύρω τους. Αναδιπλώνονται για να συντάξουν τις δυνάμεις τους και αποδέχονται ή τελικά αλλάζουν τη ζωή τους.
 
Σε ποια χρονική περίοδο γράψατε τα διηγήματα; Με ποια αφόρμηση;
Τα διηγήματα του βιβλίου μου «Ζωές σε αναδίπλωση» γράφτηκαν τη χρονική περίοδο 2011-2013 κι αποτελούν ένα από τα πρώτα βήματαγια μένα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό. Στο εκδοτικό αποτέλεσμα βοήθησε η Διαδικτυακή Δημιουργική Γραφή και ο εξαίρετος δάσκαλος Γιώργος Παναγιωτίδης ο οποίος είναι ο επιμελητής των κειμένων στο βιβλίο μου. Μετά λοιπόν από δημοσιεύσεις διηγημάτων μου σε διαδικτυακούςτόπους και αρκετές συμμετοχές σε συλλογικά έργα έρχεται η πρώτη προσωπική μου έκδοση από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω ότι στο βήμα αυτό καθοριστική ήταν η συμβολή του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Δημιουργική Γραφήτου Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κι ο σημαντικός καθηγητής κι υπεύθυνος των σπουδών μου εκεί Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος. Παρατηρώντας όλα όσα συμβαίνουν καθημερινά με μια άλλη ματιά και την όποια δική μου ευαισθησία, σε συνδυασμό με την αγάπη μου για το διάβασμα και τη συγγραφή, θέλησα να εκφραστώ λογοτεχνικά με μια φωνή που τελικά καταπιεζόταν καιρό μέσα μου κι αναζητούσε τρόπο να βγει στην επιφάνεια, να πάρει αέρα. Aυτή η φωνή τελικά έδωσε λογοτεχνική υπόσταση στους ήρωες των διηγημάτων μου.
 
 
Στα περισσότερα διηγήματά σας διέκρινα πικρό χιούμορ και σαρκασμό. Είναι απόρροια της εποχής μας;
Το πικρό χιούμορ κι ο σαρκασμός είναι κι αυτά ένας τρόπος αντιμετώπισης της σκληρής πραγματικότητας, κυρίως σε στιγμές έντονου άγχους και στρες. Εξαρτάται βέβαια από τον χαρακτήρα του καθενός, το πώς δηλαδή βιώνει ένα πρόβλημα. Για μένα προσωπικά αποτελούν μηχανισμό άμυνας και πιστεύω ότι στοχεύουν στην κριτική εφόσον βέβαια περάσει στο συναισθηματικό πεδίο του αναγνώστη, τον αγγίξει ψυχικά. Οπωσδήποτε και είναι απόρροια της εποχής μας, άλλωστε έχουμε αναλωθεί για καιρό τώρα σε αντιδράσεις όλων των τύπων, κάποιες από αυτές είναι το πικρό χιούμορ κι ο σαρκασμός.Οι ήρωες στα διηγήματά μου επιπρόσθετα αλλάζουν τρόπο σκέψης, βλέπουν περισσότερο θετικά τη ζωή, τους δίνεται η ευκαιρία να δείξουν τον αλτρουισμό τους σκεπτόμενοι και τους άλλους, αντιδρούν κι αντισκέκονται σε ότι αρνητικό αμαυρίζει την πραγματικότητα στην οποία ζουν. Άλλωστε κάθε εποχή έχει τα δικά της ζητούμενα και ως χαμαιλέοντες αναπτύσσουμε συνεχώς μηχανισμούς άμυνας, από την καταστολή, την αναμονή το πικρό χιούμορ, μέχρι εν τέλει εύχομαι τον επαναπροσιορισμό και την ελπίδα.
 
 
 
 
Γεννηθήκατε στο Βόλο, ζείτε στη Λάρισα. Πόσο δεμένη αισθάνεστε με την πόλη μας και τι σημαίνει ο Βόλος για εσάς;
Αγαπώ τη Λάρισα γιατί είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ενήλικης ζωής μου. Στη Λάρισα δημιούργησα την οικογένειά μου, δραστηριοποιήθηκα επαγγελματικά, δέθηκα με την πόλη και τους όμορφους ανθρώπους της. Ο Βόλος όμως είναι για μένα η μυρωδιά στο λιμάνι, οι νερατζιές στα πεζοδρόμια, οι ανθισμένες πασχαλιές στις αυλές, η διαδρομή από την οδόΜεταμορφώσεως στο Κλασικό Λύκειο, το πατρικό μου σπίτι, τα χωριά του Πηλίου, οι ατέλειωτες ώρες στο Ελληνικό ωδείο, το Γαλλικό Ινστιτούτο, τα παιδικά μου χρόνια, η εφηβεία. Ο Βόλος θα αποτελεί πάντα ένα ορμητήριο για να ξεχυθούν οι μνήμες μου και να ντύσουν τις λέξεις, να απλώσουν ιστορίες κατά μήκος της εξαίσιας ρυμοτομίας του και να με φτάσουν σε μια Αργώ να ξανοιχτώ μεσοπέλαγα. Από εδώ άλλωστεξεκίνησα το ταξίδι της ζωής. Βιώνω ίσως κι εγώ, μέσω των βιωμάτων μου,τη δική μου “αναδίπλωση”. Νιώθω όμως ταυτόχρονα και πολίτης του κόσμου, θαυμάζω κάθε γωνιά της Ελλάδας κι αισθάνομαι το ίδιο άνετα σε πολλά μέρη εκτός των συνόρων της.
 
 
 
Ένα διήγημά σας έχει τον τίτλο της συνοικίας "Εφτά Πλατάνια".Μιλήστε μας γι’ αυτό.
Η συνοικία “Εφτά Πλατάνια” είναι η περιοχή που έζησα τα πρώτα παιδικά μου χρόνια. Το διήγημα αυτό φέρει τον απόηχο των αναμνήσεών μου από αυτήν, κάτι από την αλήθεια της συνοικίας και τους ανθρώπους της υποβόσκει στις ιστορίες και η αναφορά σε αυτούς και τις πράξεις τουςαναμοχλεύει μνήμες και μεταφέρει τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής που θέλει να αναπαραστήσει.
Είναι ένα σπονδυλωτό διήγημα που αρχικά περιγράφει τέσσερις βασικούςήρωες και στη συνέχεια μια ιστορία που τους εμπλέκει όλους. Επιπρόσθετα έχουμε κι έναν ανεκπλήρωτο έρωτα που αφήνει στη διάθεση τουαναγνώστη την αίσια ή όχι έκβασή του. Άλλωστε αυτό που ενδιαφέρει είναι η αληθοφάνεια των χαρακτήρων και η αναπαράσταση της καθημερινότητας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.Εκτυλίσσεται σε μια μεταβατική περίοδο όπου η πόλη αλλάζει και μαζί της οι άνθρωποι, τα ήθη κι έθιμα, οι νοοτροπίες και τα ταμπού. Οικογένειες με καλά κρυμμένα μυστικά, προσπαθούν να περιχαρακώσουν τη ζωή τους, μα κάτι συμβαίνει κι εκείνη τους ξεφεύγει. Στο τέλος κυριαρχεί η επιθυμία να σπάσει το κατεστημένο και να δοθεί προτεραιότητα στις ανάγκες των ηρώων παρά στις προκαταλήψεις που τους κράτησαν δέσμιους για καιρό.
 
 
 
Ποιοι ήταν οι συγγραφείς που έδωσαν ώθηση στην πένα σας;
Οπωσδήποτε κλασικοί Έλληνες συγγραφείς του προηγούμενου αιώνα όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Καρκαβίτσας, ο Καραγάτσης, αλλά και σύγχρονοι όπως ο Βαλτινός, ο Ιωάννου κι ο Ταχτσής. Επίσης σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του ύφους μου έπαιξαν και ξένοι συγγραφείς όπως ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ, η Σάρα Κέην και η Τζόις Κάρολ Όουτς.
 
 
Πόσο εύκολο νομίζετε, ότι είναι -εν τέλει- να "αναδιπλωθούν" οι ζωές μας στην περίεργη εποχή που ζούμε;
Η μεταβαλλόμενη πραγματικότητα γύρω μας και μάλιστα με ταχύ ρυθμό κάνει εμάς τους ανθρώπους να βρισκόμαστε σε συνεχή προσαρμογήτης ζωής μας, των συνηθειών μας και αυτό τελικά δεν είναι εύκολο. Είναι πράγματι περίεργη η εποχή μας, έχει αλλάξει ήδη από τότε που γράφτηκαντα διηγήματα του βιβλίου, μιας καιτότε βρισκόμασταν στην απαρχή της οικονομικής κρίσης, του μεταναστευτικού, της τρομοκρατίας. Εν τέλει δεν ξέρουμε αν ο κόσμος αλλάζει προς το καλό ή προς το χειρότερο κι αυτό συνιστά ένα πρόβλημα. Έτσι επιβάλλεται περισσότερο από ποτέ να αναδιπλώσουμε τις ζωές μας με την έννοια του αναστοχασμού και της ανασύνταξης δυνάμεων για την επαναφορά των αξιών, την επιβίωσή μας ή για να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα. Αυτό προϋποθέτει νέες επιλογές και ριζικές αλλαγές. Δεν λέω ότι είναι εύκολο, αλλά πιστεύω ότι αξίζει να το επιχειρήσουμε.




Βιογραφικό
Η Λίνα Βαλετοπούλου εννήθηκε στο Βόλο. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι διπλωματούχος πιάνου. Εργάστηκε πάνω από εικοσαετία στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ως καθηγήτρια μουσικής. Είναι απόφοιτος τουΜεταπτυχιακού Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Γνωρίζει αγγλικά και γαλλικά. Διηγήματά της δημοσιεύτηκαν στη συλλογική έκδοση «Οδός Δημιουργικής Γραφής 2» (εκδ.Οσελότος, Αθήνα 2013), στην Ανθολογία Σύντομου Διηγήματος (Διαδρομή 2014), εκδόσεις Γραφομηχανή,στο λογοτεχνικό περιοδικό Μανδραγόρας και σε διαδικτυακούς τόπους. Διακρίθηκε στον 4ο πανελλήνιο ηλεκτρονικό διαγωνισμό διηγήματος «Λόγω τέχνης». Το πρώτο προσωπικό της βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης με τίτλο «Ζωές σε αναδίπλωση» (Αθήνα 2014). Ζει στη Λάρισα.Είναι παντρεμένη και μητέρα τριών παιδιών.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΖΩΕΣ ΣΕ ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ
της Λίνας Βαλετοπούλου

Την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015, 7:00 μμ στοPublic Βόλου, (Ογλ 28 & Ι. Κονταράτου 9, τηλ. 24210 22904)

θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου ''Ζωές σε αναδίπλωση'' της Λίνας Βαλετοπούλου (Εκδόσεις Γαβριηλίδης) από τον Γιώργο Παναγιωτίδη, συγγραφέα και ποιητή, και τον Γιάννη Αντάμη, συγγραφέα και δικηγόρο.
Αποσπάσματα διαβάζει η Ματίνα Μαρδέλη, εκπαιδευτικός. Συντονίζει και συμπαρουσιάζει η Ροσσάνα Πώποτα, δημοσιογράφος.

15 Νοεμβρίου 2015

                                Νάταλι Μπακόπουλος

 
"Ο ζόφος που προέρχεται από τη στέρηση ελπίδας είναι από τις χειρότερες καταστάσεις ."

 


Διάβασα το βιβλίο της Νάταλι Μπακόπουλος το καλοκαίρι,εν μέσω της ζοφερής κατάστασης που βιώναμε ως χώρα.Το ωραίο -χρονικά αλλά και αναγνωστικά-ταξίδι στην περίοδο της επταετίας μέσα από τη ζωή μιας μεσοαστικής οικογένειας της Αθήνας ήταν μία καλή αφορμή να αναζητήσω τη συγγραφέα και να συνομιλήσουμε για το βιβλίο,την περίοδο εκείνη και τις προεκτάσεις της στο σήμερα.
(Η συνομιλία μας με την Νάταλι Μπακόπουλος έγινε στην αγγλική γλώσσα και παραθέτω τη συνέντευξη σε δική μου μετάφραση.)

 
 «Το πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας» είναι ο τίτλος του βιβλίου σας. Γιατί διαλέξατε τίτλο από στίχο του Καρυωτάκη για ένα μυθιστόρημα που ξετυλίγεται κατά την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα;
 
Ήξερα καλά ότι ήθελα έναν τίτλο ποιητικό για τίτλο,απέφυγα,ωστόσο,εσκεμμένα την επιλογή ενός ποιήματος της ίδιας περιόδου στην οποία αναφέρεται το βιβλίο γιατί το θεώρησα κλειστοφοβικό.Με ενδιέφερε η ποιητική εκείνη φόρμα που θα άρμοζε και σε νεότερη εποχή,που θα ήταν διαχρονική.Το ποίημα του Καρυωτάκη λέει: «Θα μας δοθεί το χάρισμα και η μοίρα να πάμε να πεθάνουμε μια νύχτα στο πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας.Είναι πάνω από όλα,ένα ποίημα για την εξορία.Σκεφτόμουν βέβαια την εξορία με την μεταφορική της σημασία:τι συμβαίνει όταν δεν αναγνωρίζεις πια την ίδια σου την πατρίδα,παρόλο που ζεις εντός των συνόρων της;Ποιον ρόλο έχει η νοσταλγία στο πώς βλέπουμε το σπίτι μας και τους εαυτούς μας;

 Προηγήθηκε εκ μέρους σας κάποια έρευνα πριν γράψετε το μυθιστόρημα; Αν ναι, ποιες ήταν οι κύριες πηγές σας;
 
Διάβαζα και διάβαζα και διάβαζα: δεν ήξερα  νέα Ελληνικά μέχρι που άρχισα να γράφω το βιβλίο,έτσι περιορίστηκα περισσότερο σε γραπτές δημοσιευμένες πηγές ή σε ό,τι είχε μεταφραστεί στα Αγγλικά.Μίλησα με ανθρώπους,φίλους και συγγενείς που είχαν μνήμες από τη συγκεκριμένη περίοδο. Η θεία μου η Ελένη,η οποία πέθανε πριν ολοκληρώσω το βιβλίο,ήταν μια υπέροχη,αυθεντική πηγή.Μου έγραφε για μεγάλο χρονικό διάστημα,εξιστορώντας μου λεπτομερώς την εμπειρία της από την εποχή εκείνη:ήταν περίπου στην ηλικία των ηρωίδων του βιβλίου,της Σοφίας και της Άννας.
 Ήμουν τελειόφοιτη όταν ξεκίνησα την έρευνα για το βιβλίο στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και το εκεί τμήμα Νέων Ελληνικών.Οι καθηγητές ´Αρτεμις Λεοντή και Βασίλης Λαμπρόπουλος ήταν σπουδαίοι σύμβουλοι,οι οποίοι και με βοήθησαν να εστιάσω σε σωστές κατευθύνσεις.Στην εκεί βιβλιοθήκη βρήκα το μεγαλύτερο υλικό σχετικό με τη Χούντα γραμμένο στα Αγγλικά.Η συλλογή περιείχε πολλές πηγές, όπως αποκόμματα,νομικό υλικό,δημοσιεύματα εφημερίδων,φυλλάδια ,εκθέσεις και άλλα πολλά.
 Η μυθοπλασία όμως είναι δουλειά της φαντασίας.Αυτό που η λογοτεχνία κάνει για την Ιστορία,είναι να την συμπληρώνει με όσα δεν έχουν καταγραφεί.δεν εννοώ ότι τα συνθέτει,αλλά ότι συμπληρώνει το κενό.Έχουμε τα γεγονότα που γνωρίζουμε,όμως η ιστορία είναι ανθρώπινη και κάθε ανθρώπινη εμπειρία δεν είναι τεκμηριωμένη.Η λογοτεχνία ελπίζει να εισέλθει στην χρονική περίοδο και να της δώσει ζωή, να φανταστεί ό,τι θα μπορούσε να είχε συμβεί στα κενά διαστήματα μεταξύ των γεγονότων που έχουν καταγραφεί ως αληθινά.
 
Το μυθιστόρημα μεταφράστηκε στα ελληνικά από την αμερικανική έκδοση του οίκου Simon & Schuster, με τίτλο «The Green Shore». Θέλετε να μας πείτε τι υποδοχή είχε το βιβλίο σας στο αγγλόφωνο κοινό;
Νομίζω ότι είν αι δύσκολο για κάθε συγγραφέα να αναγνωρίσει την απήχηση που έχει το βιβλίο του.Ο συγγραφέας γράφει,βάζει ό,τι είναι δυνατό να βάλει και το παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό.Γράφει το καλύτερο που μπορεί τη δεδομένη χρονική στιγμή.Κάποιες κριτικές ήταν καλές,κάποιες άλλες σκληρές.Ένας έμπειρος,καταξιωμένος συγγραφέας με συμβούλευσε να μην διαβάζω ποτέ ,μα ποτέ τις κριτικές.εγώ,όμως,δεν ακολούθησα τη συμβουλή του.Ισως θα έπρεπε να το είχα κάνει.

Διδάσκετε λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Και αυτό είναι το μυθιστόρημα με το οποίο κάνετε ντεμπούτο στη λογοτεχνία. Πείτε μας για τους δύο ρόλους, της ακαδημαϊκού και της συγγραφέως.
 
Δεν νομίζω ότι είναι πάντα συμβατοί οι δύο ρόλοι αφού συνεχώς προσπαθεί ο καθένας προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή μου από τον άλλον.Το να διδάσκεις δημιουργική γραφή σημαίνει να εμπνέεις την αγάπη για τη λογοτεχνία από μια ελαφρώς διαφορετική σκοπιά:το ζητούμενο να μην είναι "τι θέλει να πει' αλλά 'πώς έγινε'.Υπάρχει η πεποίθηση ότι δεν μπορεί κανείς να διδάξει δημιουργική γραφήκαι παρόλο που υιοθετώ την εγκυρότητα αυτής της άποψης συγχρόνως τη β΄ρισκω θπερβολικά ανταγωνιστική και υπεραπλουστευμένη.Κανένας δεν μπορεί να διδάξει στον άλλον να έχει φαντασία,μπορεί όμως να του δώσει τα κατάλληλα εργαλεία για να την αξιοποιήσει.Κανένας δεν μπορεί να δώσει σε κάποιον το χάρισμα του λαμπρού μαθηματικού μυαλού ή του εξαίρετου πιανίστα μπορεί όμως να τον ενθαρρύνει και να τον καθοδηγήσει σωστά.
Αλλά η σωστή καθοδήγηση πρέπει να εστιάζει στο να μη μας απασχολεί πόσο ταλέντο έχει κάποιος αλλά πόσο καταρτισμένος είναι.Αν δεν δουλέψεις,αν δεν πιέσεις τον εαυτό σου,δεν θα δημιουργήσεις  τίποτα το σημαντικό.Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι σπουδαστές της δημιουργικής γραφής θα γίνουν λαμπροί λογοτέχνες και θα παράγουν αξιοσημείωτα κείμενα.Οι περισσότεροι δεν θα γίνουν.Μελετούσα πιάνο από τα δώδεκά μου, μόνο και μόνο για ναέχω τη χαρά να παίζω πιάνο.Δεν είχα πρόθεση να γίνω επαγγελματίας  μουσικός ,η ζωή  μου όμως ήταν δημιουργικά γεμάτη από την απασχόλησή μου με τη μουσική.
 
 Το ένα θέμα σας στο μυθιστόρημα είναι η οικογένεια, το άλλο η πολιτική και το άλλο ο έρωτας. Τελικά, εμπλέκονται τα πάντα; Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτά;
Για μένα και τα τρία αυτά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους.Δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε πως η οικογενειακή,η πολιτική και η προσωπική μας ζωή είναι διαφορετικά κομμάτια μας.Είναι αδύνατο να τεμαχίζουμε τα πάντα γιατί τελικά τα σύνορα θα αρχίσουν να αιμορραγούν.Το ενδιαφέρον μου εστιάζει όταν αυτά συγκρούονται,τι συμβαίνει όταν κάποια πράγματα πρέπει να μένουν κρυμμένα και πόσο τα συναισθήματα της θλίψης και της οργής προς όλες τις πιο πάνω έννοιες μπορούν να μας διαμορφώσουν.Ενδιαφέρομαι για τις σχέσεις που είναι σφυρηλατημένες μέσα από μια εξειδικευμένη ιστορία.Για παράδειγμα το να ερωτευτούμε σημαίνει να ανοιγόμαστε σε νέες δυνατότητες και αυτό με ενδιαφέρει ακόμα περισσότερο όταν συμβαίνει κάτω από συνθήκες  που κάτι τέτοιο φαινόταν να έχει σιγήσει.
 
Οι ήρωές σας αγαπούν την Ελλάδα. Από την άλλη, η Ελλάδα τους προδίδει. Διαπιστώνετε αναλογίες της δεκαετίας του 1960 με τη δεκαετία του 2010;
Δεν είμαι ιστορικός ούτε και θέλω να αρχίσω τους παραλληλισμούς σε τόσο μικρό χώρο.Οι χρήσιμοι παραλληλισμοί έχουν  ήδη γίνει-αν υπήρξαν.
Σκέφτομαι όμως πως το να κάνεις συγκρίσεις μπορεί  να εμπεριέχει το ρίσκο της απώλειας της απόχρωσης και της περιπλοκότητας.
Θα πω το εξής: τα συναισθήματα της εγκατάλειψης, απελπισίας,πόνου και οργής που οι Έλληνες ένιωθαν κατά τη διάρκεια της χούντας,αναβίωσαν  πάλι.
Άλλαξαν τα πρόσωπα και η αιτία.
Θα συμπληρώσω επίσης,λέγοντας το εξής:πιστεύω πως αν αγαπάς κάτι βαθιά αυξάνεις τις πιθανότητες να αισθανθείς από αυτό προδομένος  και αυτό είναι κάτι που  θα ανακαλύπτω σε καθετί που γράφω,ξανά και ξανά..
 
 Σε κάποιο σημείο ρωτάτε: «Υπάρχει τίποτα χειρότερο από τη στέρηση της ελπίδας;» Υπάρχει; Μιλήστε μας για την απώλεια της ελπίδας ―τότε αλλά και τώρα.
Οπωσδήποτε  υπάρχουν και  χειρότερα  ,όμως ο ζόφος που προέρχεται από τη στέρηση της ελπίδας είναι από τις χειρότερες καταστάσεις που μπορεί να βρεθεί ο άνθρωπος.
 
 Αν, υποθετικά μιλώντας, γράφατε μια συνέχεια με τους ίδιους ήρωες (όσους διαλέξετε να ζουν σήμερα) στην Ελλάδα της κρίσης από το 2010 μέχρι τις μέρες μας; Τι σκηνικό θα στήνατε;
Η νουβέλα που γράφω τώρα αφορά σε έναν από τους χαρακτήρες από το Πράσινο Ακρογιάλι,τη Νεφέλη ,τη νεαρή καλλιτέχνιδα που είχε φυλακιστεί στο νησί.Αναλαμβάνει έναν σαφέστερο ρόλο σήμερα,ως καλλιτέχνιδα,στα 60 της.Με ενδιαφέρει το πώς η περίοδος της Χούντας διαμόρφωσε μία γενιά καθώς και τι οδήγησε αυτή τη γενιά να μυθοποιείται και να κατακρίνεται μαζί.

Η λογοτεχνία αμβλύνει ή πυκνώνει τη μνήμη; Πρέπει να επανερχόμαστε στο παρελθόν; Και τι έγιναν οι μεγάλες προσδοκίες εκείνης της εποχής; Οι μεγάλες ιδέες;
Ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ σε ένα πρόσφατο ντοκυμαντέρ του,Όπλα!,Όπλα!,Όπλα!,γραμμένο και σκηνοθετημένο από τον Σύλλα Τζουμέρκα, ορίζει την ιστορία ως ένα είδος συνομιλίας που το  παρελθόν είχε με το παρόν.Ζούμε στο παρόν σε στιγμές που συνεχώς αλλάζουν και συνεχώς ,θέτουμε ερωτηματικά για το παρελθόν,προσπαθώντας να πάρουμε κάποιες ερωτήσεις ώστε να αντιληφθούμε πού βρισκόμαστε.
Αυτά τα σκέφτομαι όχι ως ιστορικός ή λόγιος, δεν είμαι τίποτα από τα δύο,ωστόσο,στηρίζομαι στη λεπτεπίλεπτη δουλειά των  ιστορικών όταν γράφω τη νουβέλα μου.Πιστεύω όμως ,ότι υπάρχει βαθιά σχέση ανάμεσα στο  ρόλο του ιστορικού και του λογοτέχνη.Ο Mαζάουερ συνεχίζει λέγοντας: «Λοπόν όταν γράφεις ιστορία προσπαθείς να ανακαλύψεις τι πραγματικά συνέβη.Προσπαθείς να ανακαλύψεις την αιτία για  ό,τι συνέβη.Και η ερμηνεία εμπεριέχεται σε αυτό .»
Όταν γράφω,γνωρίζοντας όσα μπορούμε να γνωρίζουμε,προσπαθώ να διαπραγματευτώ αυτή τη λευκή γραμμή της μεμονωμένης εμπειρίας.
Σε μία στιγμή όπως αυτή της δικτατορίας,στα πρώτα χρόνια της οποίας συναντήσαμε ένα είδος παράλυσης ,ένα σοκ κι έναν  φόβο όταν η δημόσια διαμαρτυρία ήταν σχεδόν ανύπαρκτη,παραθέτω εδώ τα λόγια  του ιστορικού Κώστα Κορνέτη "ήταν χωρίς αντάλλαγμα";Τι συμβαίνει όταν η οργή και ο φόβος εσωτερικεύονται;Είναι αυτό μια μορφή κατάθλιψης;Είναι η οργή  ένα είδος εξωτερίκευσης,μία έκφραση της θλίψης;

 Πριν κλείσουμε, θα θέλατε να μας πείτε δυό λόγια για τα ακαδημαϊκά σας καθήκοντα και για τη σχέση σας με την Ελλάδα;

Δίδασκα Αγγλικά στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν για  μια δεκαετία.Προς το παρόν είμαι Επισκέπτρια Βοηθός Καθηγήτρια στο Wayne State University in Detroit.Το καλοκαίρι διδάσκω ταξιδιωτική γραφή στο College Year στην Αθήνα και πεζογραφία στο Writing Workshops in Greece.(Θεσσαλονίκη-Θάσος)




Νάταλι Μπακόπουλος,"Το πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας",εκδ.Πατάκη.

Μετάφραση:Χίλντα Παπαδημητρίου

Το "Πολυτεχνείο" και η Επταετία με την οπτική της Ελληνοαμερικανίδας Ακαδημαικού.


Στο πρώτο μυθιστόρημά της που διαδραματίζεται στην Αθήνα και το Παρίσι, η Νάταλι Μπακόπουλος μας γνωρίζει δύο αδελφές, την εικοσάχρονη Σοφία και τη δεκαεξάχρονη Άννα, και μας διηγείται τις σπαρακτικές ιστορίες αγάπης και αντίστασης στις οποίες πρωταγωνιστούν, με φόντο μια τραγική στιγμή της ελληνικής ιστορίας: τη δικτατορία του 1967.
Κριτικές
"Το "Πράσινο ακρογιάλι" είναι ένα γοητευτικό μυθιστόρημα με θέμα την πολιτική καταπίεση και


τις επιπτώσεις της σε προσωπική και οικογενειακή κλίμακα. Η Μπακόπουλος χαρτογραφεί την
αδιόρατη, διαβρωτική αγωνία της ζωής υπό τη χούντα των συνταγματαρχών, τον αδιάκοπο καθημερινό εξαναγκασμό - με ακρίβεια και ειλικρινή κατανόηση. Η συγγραφέας περιγράφει με
άκρως οξυδερκή και συγχρόνως συγκινητικό τρόπο τον έρωτα υπό καθεστώς τυραννίας - διστακτικό, λαθραίο αλλά απελευθερωτικό".
(Πίτερ Χο Ντέιβις, συγγραφέας του "The Welsh Girl"





"Η Νάταλι Μπακόπουλος θίγει με οξυδέρκεια και βαθιά κατανόηση δύο θέματα: τη σταδιακή
επιβολή της πολιτικής καταπίεσης και την εισβολή της στην προσωπική ζωή. Οι ήρωές της, που
εντυπώνονται βαθιά στην ψυχή του αναγνώστη, "φλέγονται, εκρήγνυνται εσωτερικά"".
(Τσαρλς Μπάξτερ, συγγραφέας του "The Feast of Love")





"Στο επίκεντρο του συγκλονιστικού πρώτου μυθιστορήματος της Νάταλι Μπακόπουλος, η οικογένεια βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου το προσωπικό συναντά το πολιτικό. Δράμα που αναζητά την κάθαρση, αλλά και στοχασμός πάνω στον πόνο και την αδιάκοπη νοσταλγία για τις στιγμές και τους τόπους που έχουμε χάσει".
(Eleni Ν. Gage, συγγραφέας του "North of Ithaca)



Βιογραφικό
Η Νάταλι Μπακόπουλος (Natalie Bakopoulos) γεννήθηκε το 1972
 στο Dearborn του Μίσιγκαν. 
Σπούδασε λογοτεχνία και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές 
στο Πανεπιστήµιο του Μίσιγκαν, στο οποίο δίδαςκε για δέκα χρόνια.
Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά "Ninth Letter" 
και "Tin House" και περιλήφθηκαν στην ανθολογία βραβευμένων 
διηγημάτων "The PEN/ O.Henry Prize Stories", το 2010. 
Το πρώτο της µυθιστόρηµα, "The Green Shore" 
("Το πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας") τιμήθηκε κατά τη διάρκεια της
συγγραφής του (ως "work in progress"), με τα βραβεία Avery & Jule 
Hopwood Award και Arthur & Mary Platsis Prize, 
για έργο µε θέµα την ελληνική κληρονοµιά, 
μέσω του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. 
Το μυθιστόρημά της εκδόθηκε στα ελληνικά 
από τις Εκδόσεις Πατάκη τον Μάιο του 2012, 
ταυτόχρονα µε την πρωτότυπη αµερικανική έκδοση 
από τον εκδοτικό οίκο Simon & Schuster.


1 Νοεμβρίου 2015

Μαρία Λιάκου
 



                                Από τις μεγαλύτερες προκλήσεις
                         είναι να δημιουργούμε αφετηρίες

Η συνάντηση με την Μαρία Λιάκου έγινε με αφορμή το βιβλίο της,"Αφετηρίες",δύο νουβέλες με άξονα το νέο ξεκίνημα για δύο ανθρώπους διαφορετικού φύλου και κάτω από διαφορετικές συνθήκες ζωής.
Ποιοι παράγοντες μπορούν να κινητοποιήσουν ουσιαστικές αλλαγές στη ζωή,ιδιαίτερα στη μέση ηλικία;
Πόσο οι γύρω μας βοηθούν σ αυτες τις αλλαγές;
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καλού γονιού και πόσο οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες οδηγούν σε κρίση αξιών και το αντίστροφο;
 


"Αφετηρίες",ο τίτλος του βιβλίου σας,με δύο νουβέλες,οι ήρωες των οποίων κάνουν νέο ξεκίνημα στη ζωή τους.Πείτε μας λίγα λόγια.
Στην πρώτη ιστορία - η Ελένη, μια γυναίκα πενήντα χρόνων βιώνει την κατάρρευση της ζωής της και την ανεργία, ψάχνει την προσωπική της αναδόμηση και μετά από παρότρυνση της αδελφής της πηγαίνει ένα ταξίδι στην Πάτμο. Εκεί γνωρίζει μια ηλικιωμένη κυρία του τόπου, την Θάλεια, που της ασκεί μια επιρροή γαλήνης. Την ίδια στιγμή ανακαλύπτει τυχαία τις σημειώσεις ενός ντόπιου ερημίτη, του Θεόφιλου, και μέσω αυτών αποφασίζει να συμμετάσχει σε μια θεατρική παράσταση που θα ανέβει στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης. Οι ανελέητες φθορές και αλλοιώσεις σβήνουν τα ίχνη τους με αφορμή την ενασχόληση της με το θεατρικό δρώμενοκαι αναδύουν μια νέα προσωπική ταυτότητα.
Η δεύτερη ιστορία εξελίσσεται σε ένα ορεινό χωριό της Θεσσαλίας( περιοχή Καλαμπάκας Ο ήρωας -ο Ανδρέας παλεύει στο μεταίχμιο δύο εποχών να δημιουργήσει το καινούργιο, δίνοντας προοπτική ζωής στον ίδιο και στον τόπο του ώστε να μη μαραζώσει. Στην νουβέλα αυτή έχουμε μια οικογένεια της οποίας τα μέλη ταλανίζονται από τις προσδοκίες που έχουν αναπτύξει ο ένας για τον άλλον. Ο υπέργηρος πατέρας ελέγχει τον γιο του μέσω των προσδοκιών που του έχει επιβάλλει Ο ήρωας της ιστορίας μπλεγμένος στον μηχανισμό αυτό απαξιώνει τον εαυτό του , θυσιάζει την προσωπική του ταυτότητα και ζει μια ζωή εγκλωβισμού- κυρίως συναισθηματικό.
Ο πνιγμός του αδελφού και της θείας του στο ποτάμι του χωριού άφησε πολλές μαύρες τρύπες και αμυχές σε όλη την οικογένεια. Ώσπου ένας φιλοξενούμενος στο σπίτι τους, καταφέρνει να αναδείξει την εσωτερική ζωή τους, να διαλύσει τα μαύρα σύννεφά, κι έτσι, να οδηγηθούν προς την εξιλέωση.
Δύο ιστορίες που αφήνουν χώρο στον αναγνώστη για πολλαπλές ερμηνείες και τον προτρέπουν να αναζητήσει τόπους, εικόνες και πρόσωπα που θα τον λυτρώσουν. Δυο ιστορίες που μιλούν για νέες αφετηρίες, τις οποίες όλοι έχουμε κάποια στιγμή ανάγκη στη διάρκεια της ζωής μας.
 
 
Πόσο κουρασμένη και απογοητευμένη είναι η μεσήλικη
γυναίκα,αλλά και κάθε γυναίκα στη σημερινή εποχή;
Ο ρόλος της γυναίκας στην σύγχρονη οικογένεια δεν είναι ξεκομμένος από τους γενικότερους οραματισμούς και στόχους της κοινωνίας μας. Ο ρυθμός της ζωής με τις αυξανόμενες απαιτήσεις αλλά και τις δυσκολίες επιβαρύνει την θέση της και συχνά διαλύει τους οικογενειακούς δεσμούς. Η γυναίκα συνεχίζει στις μέρες μας να αποτελεί τον πυρήνα της οικογένειας.
H οικονομική κρίση επηρεάζει βαθιά τη σχέση των δύο φύλων. Παρόλο που οι γυναίκες εργαζόμενες υφίστανται σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανισότητες στις αμοιβές ή στις ευκαιρίες απασχόλησης και σταδιοδρομίας, η οικονομική κρίση τις πλήττει περισσότερο. Γίνονται ευκολότερα θύματα είτε των απολύσεων (λόγω μητρότητας και οικογενειακών υποχρεώσεων), είτε μειωμένων αμοιβών, είτε φαινoμένων εκμετάλλευσης. Σε περιπτώσεις που σε μια οικογένεια τύχει να χάσει ο άνδρας τη δουλειά του και η γυναίκα να συνεχίζει κανονικά την εργασία της η ισορροπία ανατρέπεται, αφού εμφανίζεται σύγκρουση ανάμεσα στο παραδοσιακό στερεότυπο που θέλει τον άνδρα κοινωνικά και επαγγελματικά ισχυρό ενώ τη γυναίκα προσανατολισμένη σε ρόλους περισσότερο κοντά στο σπίτι, την οικογένεια και την ανατροφή των παιδιών . Είναι σαφές ότι στις περιπτώσεις αυτές, οι σχέσεις των δύο φύλων γίνονται περισσότερο άνισες, ανταγωνιστικές και αποξενωμένες.
Τα ζευγάρια δυσκολεύονται να διαμορφώσουν την οικογενειακή τους προοπτική με σταθερότητα και συναισθηματική ασφάλεια.
 
Κρίση αξιών και οικονομική κρίση:πόση συνάφεια έχουν;
Πίσω από κάθε είδους κρίση υπάρχει κυρίως μια κρίση αξιών.Η υλική ευημερία είχε την πρώτη θέση και περιορήστηκε στα υλικά μόνο αγαθά και τις ανέσεις. Η πνευματική ασφάλεια υποκαταστάθηκε με μια επιθυμίακοινωνικής αποδοχής και απληστίας .Καλλιεργήθηκε η αντίληψη στον σύγχρονο άνθρωπο να περάσει τη ζωη του οσο το δυνατόν πιο ικανοποιητικά αυξάνοντας συνεχώς τις ανάγκες του.
Σήμερα η οικονομική κρίση στην Ελλάδα εκλαμβάνεται και ως κρίση αξιών: διαφθορά, διαπλοκή, αναξιοκρατία κλπ. Όλοι μας έχουμε χρησιμοποιήσει τη φράση «αν δεν αλλάξουμε νοοτροπία…». Η κρίση των αξιών στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα των οικονομικών εξελίξεων τις τελευταίες δεκαετίας.
 
 
 
 
Η ηρωίδα σας δείχνει να έχει ανάγκη από ψυχική κυρίως ηρεμία κι ένα νέο ξεκίνημα.Τι νομίζετε ότι μας κινητοποιεί να ανοίξουμε τα φτερά μας από μία ηλικία και μετά;
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη ζωή με την ενηλικίωσή μας είναι να φιλτράρουμε την οικογενειακή μας ιστορία και να πάρουμε τις δικές μας αποφάσεις για τη ζωή μας.Να δημιουργήσουμε ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ για τον εαυτό μας. Σωτήριες που θα μας εξελίξουν ως λειτουργικά άτομα. Φτιάχνω νέες αφετηρίες σημαίνει αλλάζω, σημαίνει αφήνω το παλιό πίσω κι επιλέγω κάτι άλλο- νέο. Τολμώ να ταράξω τα νερά μου για να μην βαλτώσω σε μια μίζερη ζωή και μπορώ να διαχειριστώ την όποια αλλαγή στη ζωή μου. Οι αφετηρίες ζωής είναι λίγες, πολλές εύκολες , δύσκολες είναι αυτές που θα μας πάνε παρακάτω. Η ίδια η ζωή μας είναι μια διαρκής αλλαγή και εκει κοντά στη μέση του βίου σου-αν δεν είσαι πλήρης-καλείσαι να μηδενίσεις το κοντέρ και να ξεκινήσεις από την αρχή το ταξίδι της ζωής σου.
 
 
Ο πατέρας του ήρωά σας, στη δεύτερη νουβέλα σας,δείχνει να μην έχει αφουγκραστεί τις επιθυμίες ούτε και να σέβεται τις επιλογές του γιου του.Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένας καλός γονιός;
Το πιο βασικό είναι η αγάπη για τη σωστή ανάπτυξη ενός παιδιού . Αυτή που δείχνει και λέει στο παιδί «σε αγαπώ και πιστεύω σε εσένα». Η ελαστικότητα του γονιού που αναγνωρίζει τις ανάγκες του παιδιού του καθώς αυτό μεγαλώνει . Το καταλαβαίνει και είναι δίπλα του. Δεν έχει διακοσμητικό ρόλο ως γονιός αλλά συμμετέχει ενεργητικά στη ζωή του. Χρειάζεται να έχειρεαλιστικές προσδοκίες και ένα θετικό όραμα για το παιδί και την εξέλιξή του αναγνωρίζοντας ότι είναι μια άλλη προσωπικότητα που θα χαράξει τον δικό της δρόμο και δεν θα χρειάζεται να υλοποιήσει τις κρυφές επιθυμίες των γονιών του. Οι γονείς θα πρέπει να καθορίζουν κάποιες βασικές αξίες, τον σεβασμό, τη φιλικότητα, κλπ. Να είναι αποτελεσματικοί δάσκαλοι: Να διδάσκουν το παιδί όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα.
Η οικογενειακή επικοινωνία είναι πολύ σημαντική Δεν είναι κάτι εύκολο αλλά είναι σημαντική Ως γονείςκαθοδηγήστε παρηγορήστε, ενθαρρύνετε , υποστηρίξτε το παιδί σας!
 
 
Και στις δύο νουβέλες πρόσωπα-κλειδιά ωθούν τους ήρωές σας για το νέο ξεκίνημα στη ζωή τους.Πρόσωπα ή καταστάσεις μας οδηγούν στις μεγάλες αλλαγές;
Κυρίως οι καταστάσεις είναι αυτές που μας καλούν στις μεγάλες αλλαγές.
Όμως και ένα χέρι βοήθειας είναι αναγκαίο συχνά σε ανθρώπους που δεν βλέπουν το έγκλημα που διαπράτουν στον εαυτό τους.
Η σιωπή και η αδιαφορία είναι συνενοχή. Χρειαζόμαστε ανθρώπους –ευκαιρίες για να περάσουμε απέναντι και να συνεχίσουμε την διαδρομή μας.
 
 
Πότε πρέπει κάποιος να ξεκινά από την αρχή;
 Μεγάλο ρόλο παίζει η αποφασιστικότητα ενός ανθρώπου να βγει από την κρίση του πατώντας στις δικές του δυνάμεις, στα προσωπικά του αποθέματα που είναι πολλά,πιστέψτε με. Πάντα είναι καλό και ευπρόσδεκτο ένα χέρι βοήθειας που απλώνεται με αγάπη και φροντίδα . Όμως αυτό από μόνο του δεν θα ήταν ποτέ αρκετό για να γίνει η επανεκκίνηση ζωής. Χρειάζεται να κοιτάξουμε μέσα μας. Να δουλέψουμε με τον εαυτό μας.
 
 Διαζύγιο και εγκατάλειψη:πόσο πιο εύκολα το διαχειρίζεται η σημερινή γυναίκα και πόσο ο κοινωνικός περίγυρος έχει αλλάξει στάση ;
Σε κάθε περίπτωση, το διαζύγιο είναι ένας αποχωρισμός που φέρνει θλίψη, αβεβαιότητα. Ο αποχωρισμός από τον σύντροφο με τον οποίο κανείς έχει τη ζωή του, έχει γίνει γονιός και έχει επενδύσει συναισθηματικά είναι δύσκολος. Η αίσθηση της απώλειας των ονείρων, του "πως είχα φανταστεί τη ζωή μου" μπορεί να οδηγήσουν στο συναίσθημα της αποτυχίας και της μοναξιάς.

Γενικότερα η διαδικασία ενός διαζυγίου είναι για όλους επώδυνη., Σημασία όμως έχει ο άνδρας και η γυναίκα να σταθούν στα πόδια τους,να κοιτάξουν το μέλλον τους με αισιοδοξία, έχοντας πάντα υπόψιν ότι η ζωή τους δεν σταματά σ’ εκείνο το γεγονός. Το στίγμα της χωρισμένης γυναίκας θέλω να πιστεύω ότι δεν υφίσταται πλέον στην ελληνική κοινωνία και ότι ο περίγυρος στέκεται υποστηρικτικά .
Λογοτεχνική παραγωγή στην περίοδο της οικονομικής κρίσης:ποια η αίσθηση-αποτίμησή σας για την τελευταία πενταετία;
Η απεικόνιση της κρίσης από τη λογοτεχνία έγινε με πολλές αναφορές όπως συμβαίνει με όλα τα μεγάλα θέματα . Ο τρόπος που επιλέγει ο κάθε συγγραφέας εξαρτάται κυρίως από την ευαισθησία και τις αγωνίες του, τα βιώματα, την γραφή του. . Η λογοτεχνία στην εποχή μας – της κρίσης –όπως την αποκαλούμε έτσι όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ, δεν είναι κοινωνικό ή οικονομικό ρεπορτάζ, ούτε εγχειρίδιο αυτοβοήθειας. Ο συγγραφέας οφείλει να κρατήσει λεπτές ισορροπίες αλλά ταυτόχρονα να τηρήσει την απαιτούμενη απόσταση από αυτά τα γεγονότα, προκειμένου το βλέμμα του να διεισδύσει στο υπέδαφος της κρίσης.Ένα είναι βέβαιο και πολύ ελπιδοφόρο:ότι βγήκαν νέα βιβλία και πολλοί καλοί νέοι συγγραφείς. Συγγραφείς που φαίνεται ότι έχουν διαβάσει Λογοτεχνία και βρήκαν ή έφτιαξαν την δική τους σύγρονη πρωτότυπη συγγραφική φωνή και κέρδισαν αναγνώστες με την πένα τους.
Οι δικοί σας αγαπημένοι λογοτέχνες;
Παπαδιαμάντης , Καζαντζάκης. Ντοστογιέφσκι ,Ιρβιν Γιάλομ ,Γιόκο Ογκάουα, Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος .



Οι Αφετηρίες,Μαρία Λιάκου, vakxikon.gr

Η αφηγηματικότητα που χαρακτηρίζει τις δύο νουβέλες είναι κυριολεκτικώς εκπληκτική. Και οι δύο υποθέσεις βρίσκουν έναν σωστό στόχο. Για παράδειγμα, όλα όσα συμβαίνουν μετά τη ματαίωση της πραγματικής παράστασης, μέχρι τότε που η ηρωίδα αποφασίζει να δώσει τη δική της ή όσα προηγούνται, ώστε η σκέψη του άντρα να φθάσει στο σημείο να αποφασίσει, να ξανασμίξει πατέρα και γιο, είναι υψηλότατου νοηματικού επιπέδου. Σ’ αυτό συμβάλλει αποφασιστικά τόσο η οικονομία των κειμένων όσο και η κατοχή εκ μέρους της συγγραφέως μιας γλωσσικής μεθόδου, που γνωρίζει άριστα πόσο και πώς θα αναπτυχθεί. Σε καμιά περίπτωση, εφόσον οι ιστορίες είναι, όπως είπαμε, πρωτογενείς, δεν μυρίζουμε τη συνέχεια ή και το τέλος, γιατί όχι, το σίγουρο όμως είναι πως από κάποιο μέρος του σώματος και μετά, υποψιαζόμαστε για το πού θα καταλήξει. Ενώ, παίρνοντας υπ’ όψιν μας το γεγονός ότι και οι δύο υποθέσεις διαδραματίζονται μακριά από αστικό τοπίο –η μία σε νησί, η άλλη σε ορεινό όγκο– εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα –το οποίο συνάδει άμεσα με το διήγημα «Άρκαλος» από τις Μικρές απώλειες– πως στη σκέψη της δημιουργού υπερτερεί η ύπαιθρος έναντι της πόλης, όλο της το είναι βρίσκεται εκεί που μπορεί να βλέπει ουρανό, θάλασσα και κήπους γεμάτους με τριαντάφυλλα.
(Χρίστος Παπαγεωργίου,diastixo)


Βιογραφικό:



Η Μαρία Λιάκου γεννήθηκε το 1960
στο Φωτεινό Τρικάλων.
Σπούδασε Βρεφοκομία και
Κοινωνική Εργασία.
Εργάστηκε ως Κοινωνική Λειτουργός
και Υπεύθυνη της
Υπηρεσίας Ηλικιωμένων -
Βοήθεια στο Σπίτι,
του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί
στον Τύπο.
Το 2014 κυκλοφόρησε η συλλογή
διηγημάτων της
Μικρές απώλειες (εκδόσεις Όστρια).


Η Μαρία Λιάκου γεννήθηκε το 1960
στο Φωτεινό Τρικάλων.
Σπούδασε Βρεφοκομία και
Κοινωνική Εργασία.
Εργάστηκε ως Κοινωνική Λειτουργός
και Υπεύθυνη της
Υπηρεσίας Ηλικιωμένων -
Βοήθεια στο Σπίτι,
του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί
στον Τύπο.
Το 2014 κυκλοφόρησε η συλλογή
διηγημάτων της
Μικρές απώλειες (εκδόσεις Όστρια).