10 Μαΐου 2015

                                                                    Τέσυ Μπάιλα


 
                                                       Η Ιστορία επαναλαμβάνεται,
                              αλλά  δυστυχώς λόγω ανικανότητας να πάρουμε μαθήματα
 
Η Τέσυ Μπάιλα μιλά στις Διαδρομές για το βιβλίο της "Ουίσκι Μπλε",μια μυθιστορηματική οπτική στον αγώνα του Έλληνα του 20ού αιώνα για την επιβίωση.(εκδόσεις Ψυχογιός)
Τι συνέβαινε στα ανθρακωρυχεία του Βελγίου και τι αντιμετώπιζαν οι Έλληνες μετανάστες;Ποιος ο ρόλος της μητέρας του ήρωά της,αλλά και της Ελληνίδας μητέρας εκείνης της περιόδου;Πόσο οι σημερινές συνθήκες στην Ελλάδα της Κρίσης μοιάζουν με της εποχής εκείνης;
Έχοντας κάνει σπουδές και εκθέσεις φωτογραφίας εξηγεί τη συνάφεια των Τεχνών,αλλά και πόσο η διάδοσή τους σχετίζεται με την εποχή του διαδικτύου.
 
 
 «Ουίσκι μπλε» ο τίτλος του βιβλίου σας. Είναι η εξιστόρηση της ζωής ενός σύγχρονου Οδυσσέα, του Μιχάλη.Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια;
Το «Ουίσκι μπλε» είναι μια μυθιστορηματική οπτικήστον αγώνα του Έλληνα του 20ου αιώνα για επιβίωση, στη σχέση του Έλληνα με τη ναυτοσύνη και τη μετανάστευση και εν τέλει με την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, ένα ταξίδι στις αχαρτογράφητες πτυχές της ελληνικής ψυχής η οποία ζυμώθηκε με τη θάλασσα από την αρχαιότητα. Ο Μιχάλης είναι το σύμβολο του ανθρώπου ο οποίος μάχεται για να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του σε πολύ σκληρά χρόνια. Γεννημένος στην Αίγυπτο, παιδί μεταναστευτικής οικογένειας, αναζητά την τύχη του επαναπατριζόμενος σε μια άγνωστη γι’ αυτόν χώρα. Σύντομα οι συνθήκες θα τον οδηγήσουν στο Βέλγιο των ανθρακωρύχων του ’56 και από εκεί στη Νέα Υόρκη και κατόπιν στον Πειραιά, έως ότου ανακαλύψει πως η μοίρα του είναι συνυφασμένη με τη θάλασσα, αυτό τον φορέα του ελληνικού πολιτισμού σε όλα τα πέρατα της γης. Επί της ουσίας δεν πρόκειται για την εξιστόρηση της ζωής του Μιχάλη, δεν είναι το οδοιπορικό μιας περιπλάνησης μέσα στον εικοστό αιώνα αλλά είναι μια ματιά στους Έλληνες που έφυγαν, γύρισαν ή χάθηκαν, ταξίδεψαν, πόνεσαν, ερωτεύτηκαν και αναγνώρισαν τον εαυτό τους μέσα σε πολύ δύσκολα μονοπάτια ζωής. 
 
 Η ζωή του ήρωά σας δείχνει να αποτελείται από κύκλους, εντελώς διαφορετικής οικονομικής και κοινωνικής υφής. Είναι κανόνας, ο κάθε κύκλος να αποτελεί το σκαλί για τον επόμενο;
Θα έλεγα πως ναι. Κάθε κύκλος ζωής μοιραία ολοκληρώνεται όταν οδηγεί πιο κοντά στη λύτρωση και την αυτογνωσία και εν τέλει δίνει τη θέση του σε μια νέα πορεία. Μας φέρνει τελικά ένα βήμα πιο κοντά στην τελείωση της προσωπικής μας Οδύσσειας και ενδεχομένως καθορίζει τον επόμενο κύκλο στον οποίο θα βρεθούμε.
 
  Πόσο οι συνθήκες στις οποίες ζούμε επηρεάζουν τις επιλογές μας και ποιοι άλλοι παράγοντες μας ωθούν να αλλάξουμε το πεπρωμένο μας;
Νομίζω αρκετά. Επηρεάζουν τα όνειρά, τις επιθυμίες, τις αξίες, τη συμπεριφορά μας, τον τρόπο που πορευόμαστε και επικοινωνούμε. Είναι επόμενο να συνδιαλέγονται με τις επιλογές μας. Μπορεί να λειτουργήσουν ως κινητήριος δύναμη εσωτερικής αλλαγής και ενός νέου προσανατολισμού της. Αναφορικά τώρα με το πεπρωμένο μας, καλό είναι να θυμόμαστε την περίφημη ρήση του Ηράκλειτου σύμφωνα με την οποία η μοίρα μας είναι ο χαρακτήρας μας. Έχω την πεποίθηση λοιπόν ότι μόνο ο χαρακτήρας μας μπορεί να θέσει σε νέα τροχιά το πεπρωμένο μας αλλά αυτό προϋποθέτει εκ μέρους μας έναν ανειρήνευτο αγώνα εκλέπτυνσής του μέσα στο χρόνο.
 
 Εξιστορείτε τις συνθήκες στα ανθρακωρυχεία του Βελγίου στη δεκαετία του 50 και το τραγικό δυστύχημα που έγινε εκεί.
Το κομμάτι αυτό του βιβλίου είναι νομίζω το εφιαλτικότερο και για μένα το πιο αγαπημένο. Οι άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί βίωσαν, ας μου επιτραπεί η έκφραση, την εμπειρία ενός Νταχάου, αναγκασμένοι να ζουν 1200 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, σε ένα περιβάλλον απόλυτης μοναξιάς και εξαθλίωσης, βιώνοντας τον ρατσισμό και την κοινωνική απομόνωση. Το ατύχημα στα ορυχεία της Μαρσινέλ το 1956 έγινε η αιτία να χαθούν 266 άνθρωποι εκ των οποίων 6 Έλληνες. Το γεγονός αυτό αποτελεί από μόνο του έναν συγκλονισμό. Το μυθιστόρημα στέκεται με ακρίβεια στις λεπτομέρειες αυτού του τραγικού συμβάντος και δε σας κρύβω ότι προσωπικά με συντάραξε. Κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου ταξίδεψα ως τη Μαρσινέλ, μίλησα με ανθρώπους οι οποίοι ζουν ακόμα εκεί και μου εξιστόρησαν λεπτομέρειες της ζωής τους και προσπάθησα με μεγάλο σεβασμό να αναπαραστήσω αυτά τα πέτρινα χρόνια του Έλληνα.
 
 Αγγίζετε το θέμα της μετανάστευσης των Ελλήνων την εποχή εκείνη. Οι πρόσφατες δεκαετίες της επίπλαστης ευημερίας μάς απομάκρυναν από το να σκεφτόμαστε πόσο υπέφερε ο λαός μας. Οι σημερινές συνθήκες μας αναγκάζουν να επιστρέψουμε σ’ αυτό;
Δυστυχώς έχουμε ήδη επιστρέψει. Πολλοί νέοι σήμερα αναζητούν μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό και προσπαθούν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο αύριο. Οι οικονομικοί και επιστημονικοί μετανάστες είναι ήδη πολλοί. Ακριβώς αυτό θέλησα να δείξω με το βιβλίο αυτό. Οι σύγχρονοι Έλληνες, χαμένοι στην ουτοπία μιας ανύπαρχτης ουσιαστικά ευημερίας, απομακρυνθήκαμε από τις αξίες του πολιτισμού μας. Ξεχάσαμε ποιος λαόςείμαστε, πόσο ταλαιπωρηθήκαμε μεταπολεμικά να ορθοποδήσουμε, τι κόστος πληρώσαμε. Οι εικόνες των μεταναστών που πνίγονται στη Μεσόγειο, στην προσπάθειά τους να φτάσουν σε μια ελληνική ακτή φαίνεται δεν μας θυμίζει ανάλογες που έζησαν άνθρωποι της ευρύτερης οικογένειας όλων μας και ίσως μας τρομάζει. Από τον Ομηρικό Οδυσσέα ως τον σύγχρονο Έλληνα όμως ο λαός μας υπήρξε μεταναστευτικός και καλό θα ήταν να το θυμόμαστε.
 
 Από την αρχή σχεδόν του μυθιστορήματός σας αλλά και σε όλη την έκτασή του, κυρίαρχο πρόσωπο είναι η Βιργινία ―η μητέρα του ήρωά σας.
Η Βιργινία είναι μία από τις πολλές Ελληνίδες μητέρες που προσπαθεί να μεγαλώσει την οικογένεια μόνη της μέσα στις ιστορικές δυσμενείς συγκυρίες. Κάτι ανάλογο ήταν και η Κατίνα του βιβλίου «Το μυστικό ήταν η ζάχαρη». Είναι εκείνη η απλοϊκή, περήφανη, συχνά αγράμματη γυναίκα με πολύ υψηλό το αίσθημα της αξιοπρέπειας που παλεύει να σταθεί όρθια και να μεταδώσει τις αξίες του ελληνισμού στις επόμενες γενιές μέσα από το προσωπικό παράδειγμα της ζωής της.
  Πόσο σημαντική θεωρείτε τη στάση της γυναίκας αυτής στις δυσκολίες που προέκυψαν, ώστε και το παιδί της να γίνει ανεξάρτητο και να αναζητά συνεχώς καλύτερες συνθήκες ζωής, ακόμα κι όταν είχε ξεφύγει από τις συνθήκες φτώχειας;
Πολύ σημαντική. Η Βιργινία είχε εμφυσήσει στο Μιχάλη το αίσθημα της ελευθερίας. Από εκείνη έμαθε ότι οι άνθρωποι, όταν χρειαστεί, παίρνουν στα χέρια τους τη ζωή τους και με οποιοδήποτε τίμημα προχωρούν προς την Ιθάκη τους.
 
    Αγαπάτε και ασχολείστε με τη φωτογραφία....Θέλετε να μας πείτε γι’ αυτό;
Πιστεύω ότι η τέχνη είναι μία ανεξάρτητα από τον τρόπο που επιλέγει ένας δημιουργός να την υπηρετήσει. Η φωτογραφία αποτελεί για μένα έναν άλλο τρόπο να συνομιλήσω με όλα όσα καταγράφονται στη συνείδησή μου, να κρατήσωεπάνω σε ένα κομμάτι χαρτί την προσωπική μου έκφραση. Οι στιγμές αποτυπώνονται για να σημαδέψουν ταυτόχρονα την παντοτινή τους ανυπαρξία και οι λέξεις καταγράφονται για να σηματοδοτήσουν ένα ανύπαρκτο αφηγηματικό σύμπαν.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, νομίζω πως οι δύο αυτές μορφές τέχνης λειτουργούν παράλληλα. Βοηθά πολύ το διάβασμα λογοτεχνικών κειμένων κάποιον που θέλει να καταγράψει με τονφωτογραφικό του φακό εικόνες μιας συγκεκριμένης αισθητικής που έχουν κάτι να πουν και το αντίστροφο είναι εξίσου σημαντικό.
Σε προσωπικό επίπεδο τώρα η φωτογραφία μούέχει χαρίσει πολύ όμορφες στιγμές με κορυφαία το ταξίδι μου στην Ιαπωνία για την ατομική έκθεση φωτογραφίας που πραγματοποιήθηκε σε ένα από τα πανεπιστήμια του Τόκιο πριν από μερικά χρόνια.
 
Πόσο η τέχνη της γραφής σχετίζεται με την εποχή του διαδικτύου γενικότερα και της κοινωνικής δικτύωσης ειδικότερα;
Πριν από μερικές ημέρες είχα την τύχη να πάρω συνέντευξη από τον Αμερικανό συγγραφέα Τζόναθαν Φράνζεν. Σε σχετική ερώτηση λοιπόν εκείνος απάντησε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν μια διάσπαση τηςπροσοχής μας και έναν εθισμό και γι’ αυτό το λόγο είναι εξαιρετικά εχθρικά για τον ίδιο ως συγγραφέα αλλά και για τον αναγνώστη. Υπάρχει μια μεγάλη αλήθεια σ’ αυτό. Ωστόσο οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι σήμερα ο συγγραφέας, χάρη στο διαδίκτυο , έχει τη δυνατότητα να επικοινωνεί με τους αναγνώστες σε μεγάλο βαθμό και η τέχνη της γραφής είναι κυρίως ανάγκη επικοινωνίας.
 
 Πιστεύετε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και πως κινδυνεύουμε να γυρίσουμε στις ζοφερές εποχές της φτώχειας που περιγράφετε στο βιβλίο σας;
Έχω την αίσθηση ότι τα τελευταία χρόνια γυρίσαμε αρκετά κοντά σ’ αυτές τις ζοφερές εποχές που ενώ μοιάζουν να έχουν αλλάξει, έχουν πολλές ομοιότητες. Όλοι γνωρίζουμε ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτή η τάση της θα έπρεπε να μας βοηθούσε στην πρόληψη αυτών των φαινομένων αλλά τελικά για άλλη μια φορά δεν καταφέραμε να εκτιμήσουμε κάποια πράγματα. Ό,τι ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες, η κατασπατάληση δημοσίου χρήματος, η κατάχρηση εξουσιών, η διαφθορά η απληστία και υπερτίμηση περιουσιών οδήγησαν σε νομισματική αστάθεια, δανεισμό, κατάρρευση τραπεζών και μοιραία ολόκληρων κοινωνιών με την ανέχεια να γίνεται ο μεγάλος ρυθμιστής των κοινωνιών.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη κατά τον Μεσοπόλεμο. Η οικονομική κρίση ακολούθησε εκείνη των ηθικών αξιών και κατέληξε στον παγκόσμιο, πολεμικό εφιάλτη που όλοι γνωρίζουμε. Η εποχή μας ακολούθησε την ίδια πορεία μόνο που ο πόλεμος γίνεται πια με οικονομικούς όρους. Οι αυτοκτονίες των συνανθρώπων μας, η απελπισία της ανεργίας, η κοινωνική εξαθλίωση, η κρατική βία, όλα αυτά δεν απέχουν πολύ από τις εφιαλτικές στιγμές που έζησε και τότε η ανθρωπότητα.
Η Ιστορία λοιπόν σίγουρα επαναλαμβάνεται αλλά δυστυχώς αυτό συμβαίνει λόγω της ανικανότητάςμας να ερμηνεύσουμε την πορεία μας μέσα σ’ αυτή και να πάρουμε τα μαθήματά μας.


Τέσυ Μπάιλα,Ουίσκι μπλε,εκδ.Ψυχογιός
Ταξίδι στην άκρη του κόσμου αλλά και στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.
Ο σύγχρονος Οδυσσέας ονομάζεται Μιχάλης, γιος της Βιργινίας και του καπετάν Βαγγέλη. Το οδοιπορικό του ξεκινά από το Πορτ Σάιντ και η ανάγκη τον φέρνει στη Σαντορίνη και στον Πειραιά των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων.

Ακολουθώντας το όνειρο για μια καλύτερη ζωή, θα δοκιμαστεί στα ανθρακωρυχεία της πόλης Μαρσινέλ στο Βέλγιο και στις αποβάθρες του λιμανιού της Νέας Υόρκης, προτού αποδεχτεί αμετάκλητα τη θαλασσινή του μοίρα.

Θα αναζητήσει τη δική του Πηνελόπη στο πρόσωπο της Εριέττας, θα συνοδοιπορήσει με παράξενους συντρόφους όπως ο Αρτέμης και ο Αποστόλης, θα δει να ανοίγουν και να κλείνουν κύκλοι ζωής στη μεγάλη σκηνή του κόσμου.

Σ’ αυτό το έπος της φτώχειας και του καθημερινού αγώνα πρωταγωνιστεί η ελληνική ψυχή ζυμωμένη με τη θάλασσα, στη θέα της οποίας ο απλός άνθρωπος βρίσκει ξανά τη δύναμη να ονειρεύεται.
Το "Ουίσκι μπλε" είναι μια μυθιστορηματική ματιά στον αιώνα που αφήσαμε πίσω μας, στις μικρές και μεγάλες στιγμές που συνθέτουν την οδύσσεια ενός Νεοέλληνα.

Έγραψαν για το βιβλίο:
Το «Ουίσκι Μπλε», μυθιστόρημα με αδρές παρουσίες, πλούσια δράση, συνεχείς ανατροπές είναι σαφώς ένας κόσμος μεγαλύτερος από το βιβλίο που την ανέδειξε. Η οικουμενική ματιά του θα δώσει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να ταξιδέψει μέχρι την άκρη του κόσμου και την ίδια στιγμή μέχρι τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.
(Δημήτρης Στεφανάκης-Athens Voice)

"Στο Ουίσκι Μπλε η συγγραφέας με συγκίνησε σε πολλά σημεία, γιατί παρουσίασε τη φτώχεια του νεοέλληνα στην πραγματική της διάσταση μέσα στο χρόνο και δεν δημιούργησε μια ιστορία για να τέρψει μέσα από τη λογοτεχνική αφήγηση, αλλά μια ιστορία για να μας δείξει πως στον κόσμο που ζούμε η λογοτεχνία πρέπει να έχει ουσία και η ουσία δεν βρίσκεται μέσα στον εξωραϊσμό μιας πραγματικότητας που γίνεται μυθιστόρημα, η ουσία βρίσκεται μέσα στην ίδια την πραγματικότητα της ζωής που είναι γεμάτη στέρηση, γεμάτη εκμετάλλευση, γεμάτη αδιέξοδα. Κι αυτό γιατί η αληθινή λογοτεχνία δεν υπηρετεί τον εαυτό της, αλλά τον άνθρωπο.(Πασχάλης Πράνζιος literature.gr/)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Τέσυ Μπάιλα κατάγεται από τη Σαντορίνη αλλά γεννήθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε Ιστορία Ελληνικού Πολιτισμού και μετάφραση λογοτεχνίας. Ασχολείται με τη φωτογραφία και ατομικές της εκθέσεις έχουν φιλοξενηθεί στο πανεπιστήμιο Gakugei της Ιαπωνίας και στην Αθήνα. Είναι συντάκτρια του λογοτεχνικού περιοδικού "Κλεψύδρα". Παράλληλα διατηρεί προσωπικές στήλες αρθρογραφίας και βιβλιοκριτικής στα περιοδικά culturenow.gr, literature.gr, thinkfree, και fractal. Έχει γράψει: «Το πορτρέτο της σιωπής», εκδ. Έναστρον, «Το παραμύθι της βροχής», εκδ. Δοκιμάκης και από τις εκδ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν: «Το μυστικό ήταν η ζάχαρη» και «Ουίσκι μπλε».