5 Ιουνίου 2016

Θεόδωρος Καρακασίδης:Η φυσική είναι γύρω μας και ο δρόμος προς τη γνώση είναι ευχάριστος περίπατος


          Θεόδωρος Καρακασίδης 

           


Η Φυσική είναι γύρω μας και ο δρόμος προς τη γνώση είναι ευχάριστος περίπατος




Λίγες ημέρες πριν είχαμε τη χαρά της παρουσίας του κ.Καρακασίδη στο σχολείο μας,με αφορμή το πρώτο του βιβλίο για παιδιά,"Ο Ρούλης ο Επιστημογατούλης"(και η επιστημοπαρέα του (εκδ.Διάφορος),ένα βιβλίο που άγγιξε ιδιαίτερα τους μαθητές,αφού "παρέα"με τους ήρωές του κατανόησαν πολλά φυσικά φαινόμενα,έπαιξαν ,ζωγράφισαν,αναζήτησαν απαντήσεις.


Όσοι ασχολούμαστε με παιδιά,γνωρίζουμε πόσο χρήσιμο και 

αναγκαίο είναι να προσεγγίζουν τα παιδιά τις Επιστήμες μέσα από παιγνιώδες διαδικασίες.Πώς όμως ένας αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στον Βόλο αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο για παιδιά;


«Ρούλης ο Επιστημογατούλης (και η επιστημοπαρέα του, ο τίτλος του βιβλίου σας. Πείτε μας λίγα λόγια.

 

Ο Ρούλης ο Eπιστημογατούλης (και η επιστημοπαρέα του) είναι ένα εικονογραφημένο βιβλίο (εικονογράφηση της ζωγράφου Εύας Γεράκη, Εκδόσεις Διάφορος)  που απευθύνεται σε παιδιά του δημοτικού. Μέσα από τις ιστορίες τεσσάρων ζώων (του γάτου Ρούλη, της γατούλας Θούλης, του σκύλου Θάκη και της χελώνας Τω) προσπαθεί να εξηγήσει στα παιδιά τα φυσικά φαινόμενα αλλά και τον κόσμο μας με διασκεδαστικά πειράματα στο εργαστήριο, στην παιδική χαρά, στο σπίτι και όπου αλλού βρίσκεται κανείς. Θα έλεγα ότι κάνει τη φυσική ένα παιχνίδι: με ερωτήσεις, ανταλλαγή απόψεων και, κυρίως, με τις εμπειρίες των παιδιών· ένα παιχνίδι όπου εκφράζουν απορίες και σκέψεις χωρίς να φοβούνται βαθμούς και εξετάσεις. Γιατί η Φυσική είναι γύρω μας και ο δρόμος προς τη γνώση γίνεται έτσι για όλους ένας ευχάριστος περίπατος

 

Διδάσκετε ως Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής στην Πολυτεχνική Σχολή του Παν/μίου Θεσσαλίας. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτεμε τη συγγραφή βιβλίων για μικρά παιδιά;

 

Όταν εκδόθηκε το βιβλίο, πολλοί συνάδελφοι μου έκαναν την ίδια ερώτηση. Τα φυσικά φαινόμενα και οι μηχανισμοί πίσω από αυτά, μου άρεσαν από μικρό παιδί.Καθώς μεγάλωνα, αποφάσισα να γίνω φυσικός-ερευνητής. Ευτύχησα να γίνω πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής που αναζητά καινούρια γνώση, αλλά ποτέ δεν ξέχασα πως τα μεγάλα παιδιά μου, όταν ήταν μικρά είχαν ερωτήσεις και ωραίες απορίες για πράγματα που παρατηρούσαν από την κούνια τους, την παιδική χαρά και από τις πληροφορίες που μάζευαν. Παρατήρησα επίσης ότι πολλά παιδιά αλλά και συνομήλικοι/κες μου φοβόντουσαν ακόμη τη Φυσική.Πιστεύω ότι καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε τον φόβο όταν κατανοήσουμε τι συμβαίνει. Κάποια στιγμή ασχολήθηκα επιστημονικά με τις ιδέες των παιδιών και μου άρεσε πολύ. Έτσι, αποφάσισα να βάλω το δικό μου λιθαράκι και να βοηθήσω τα παιδιά, μικρά και μεγάλα, να κατανοήσουν καλυτέρα τη φύση και την επιστήμη. Γιατί η κατανόηση και η γνώση είναι δύναμη και ελευθερία από φόβους. Μην ξεχνάμε, μια που βρισκόμαστε στη Θεσσαλία, ότι ανάμεσα στα έργα του Ρήγα του Βελεστινλή είναι και το βιβλίο «ΦυσικήςΑπάνθισμα» σε μια προσπάθεια να εμφυσήσει την ορθολογική σκέψη μέσω της Φυσικής.

 

 

Η Φυσική ήταν πάντα από τα μαθήματα που οι μαθητές  είτε δυσκολεύονται να κατανοήσουν είτε αγαπούν πολύ. Είναι πρόθεσή σας να κάνετε και τα πιο "θεωρητικά" μυαλά να προσεγγίσουν και να κατανοήσουν πιο εύκολα τη Φυσική;

 

Είναι αλήθεια αυτό. Συμβαίνει συχνά, αλλά υπάρχει και ένα είδος στερεότυπου ότι τα θετικά μαθήματα (φυσική, μαθηματικά, χημεία) είναι δύσκολα, ότι είναι πιο πολύ για αγόρια. Τα πειραματικά δεδομένα το διαψεύδουν.Στόχος μου, γράφοντας το βιβλίο, ήταν να αποβάλω αυτό τον φόβο, δίνοντας παραδείγματα με απλά λόγια, χρησιμοποιώντας εμπειρίες και παρατηρήσεις των παιδιών, και παραδείγματα διαλόγου μέσα από τον οποίο προκύπτει η γνώση. Στο περιβάλλον του βιβλίου, οι φίλοι μας τα ζωάκια, όταν συζητούν, δεν φοβούνται βαθμούς και σέβονται ο ένας τον άλλον, αν και διαφορετικοί χαρακτήρες. Πιστεύω πως όλοι μας πρέπεινα κατανοήσουμε τα φυσικά φαινόμενα, για να ξεπεράσουμε φοβίες, να αναπτύξουμε τις σκέψεις μας, να πάμε μπροστά, να ανακαλύψουμε καινούρια πράματα. Με αυτό εννοώ, από τα απλά πράματα στην καθημερινότητά μας μέχρι τις νέες επιστημονικές θεωρίες και γιατί όχι; και τις εφευρέσεις. Εξάλλου, όλοι οι σπουδαίοι επιστήμονες και εφευρέτες ήταν κάποτε παιδιά.

 

Από την επαφή σας με τους μικρούς μαθητές διαπίστωσα πόσο αγάπησαν τους ήρωες των ιστοριών του βιβλίου σας, αλλά και τον τρόπο που τους συστήσατε. Τι σημαίνει για εσάς αυτό; 

 

Από την επαφή που είχα με παιδιά σε σχολεία και εκτός,διαπίστωσα ότι τους άρεσαν οι ήρωες του βιβλίου. Αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα. Σημαντικό στοιχείο η διαφορετικότητά των ηρώων: γάτος, γάτασκύλος, χελώνα. Η αγάπη τους για τη γνώση τούς κάνει να κάνουν παρέα χωρίς να μαλώνουν, ενώ σέβονται και αγαπούν τη μικρούλα Τω, κι ας περπατάει λίγο αργά.Εξάλλου, δεν είμαστε μόνο τα φυσικά μας χαρακτηριστικά, είμαστε και ο ψυχικός μας κόσμος, το μυαλό μας. Πολλές φορές, ένας εξαίρετος ψυχικόςκόσμος και ένα υπέροχο μυαλό δεν κρύβονται σε ένα ωραίο εξωτερικό παρουσιαστικό.

 

Ένα βιβλίο, πολλές ιστορίες, ένα πείραμα με μορφή παιχνιδιού η καθεμιά. Πόσο σημαντική είναι η παιγνιώδης προσέγγιση των φυσικών φαινομένων;

 

Πιστεύω ότι ειδικά στις μικρές ηλικίες είναι πολύ σημαντική, καθώς το παιχνίδι είναι κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Τα παιδιά ασχολούνται με κάτι εάν το δουν ως παιχνίδι κι όχι όταν το δουν σανυποχρέωση. Τότε λένε «αυτό μπορώ να το κάνω κι εγώ»,άφοβαΕπίσης η δραματοποίηση παίζει σημαντικό ρόλο, ακόμα και σε μεγάλα παιδιά, από ό,τι βλέπω με τους φοιτητές μου και γι’ αυτό το χρησιμοποιώ ενεργά και συχνά.

 

Ποια λάθη πιστεύετε ότι γίνονται στις δυο βαθμίδες της βασικής Εκπαίδευσης σχετικά με μάθημα της Φυσικής;

 

Η εμπειρία μου από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και από τα παιδιά μου και τα παιδιά γνωστών μού λέει πως υπάρχουν διάφοροι λόγοιΚάποτε, τα βιβλία δεν είναι ελκυστικά, ειδικά σήμερα, στην εποχή της εικόνας, και ίσως δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της Φυσικής, με τρόπο ελκυστικό για τα παιδιά. Οπότε, στο Δημοτικό, επαφίεται στους δασκάλους οι οποίοι έχουν να ανταπεξέλθουν σε μια σειρά δυσκολίες, κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο, δεδομένου ότι πολλές φορές αντιμετωπίζουν και άλλα ζητήματα όπως οικογενειακά θέματα, υλικοτεχνικές δυσκολίες κ.λπ. Σε ό,τι αφορά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στο Γυμνάσιο υπάρχει θέμα με το στήσιμο των βιβλίων και ότι δεν υπάρχουν παντού χώροι για εργαστήρια. Το Λύκειο έχει γίνει εξεταστικό κέντρο: να βγει η περιβόητη ύλη και όχι τα παιδιά να κατανοήσουν σε βάθος τις έννοιες. Το διαπιστώνουμε,στη συνέχεια, στο Πανεπιστήμιο.

 

 

Ως Ακαδημαϊκός, συναναστρέφεστε νέους μετεφηβικής ηλικίας. Τι διαπιστώνετε, σε σχέση με την πιο πάνω ερώτηση, στους φοιτητές σας;

 

Συνήθως, τα διάφορα μαθήματα και η Φυσική αντιμετωπίζονται ως ξεκομμένα κομμάτια ύλης μεταξύ τους και ως ένα υλικό που αν το παρουσιάσεις στον πίνακα ή σε διαφάνειες με έναν μαγικό τρόπο θα περάσει στο μυαλό των παιδιών. Ως δάσκαλοι οφείλουμε να προσελκύουμε το ενδιαφέρον των παιδιών, όχι μαθαίνοντάς τα απλώς τύπους αλλά εμπλέκοντάς ταενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία με ερωτήσεις, παρουσίαση ιστορικών στοιχείων ώστε να δουν ποιες κοινωνικές και υλικές αναγκαιότητες οδήγησαν σε άλματα την επιστήμη, αλλά και πώς χρησιμοποιήθηκε η υπάρχουσα γνώση για την παραγωγή νέας. Επίσης, καλό είναι να τους δείχνουμε με παραδείγματα τη διαθεματικότητα των επιστημών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ανάπτυξη νέων υλικών και υπολογιστικών εργαλείων προκειμένου να υλοποιηθούν ορισμένες κατασκευές.

 

 

Κρίση και Πολυτεχνικές Σχολές. Τα παιδιά διατηρούν το όραμά τους ή οι αντιξοότητες τους οδήγησαν στην απώλεια της ελπίδας;

 

Σίγουρα τα παιδιά επηρεάζονται από την κρίση. Αναρωτιούνται πού θα οδηγήσουν οι σπουδές και αν αξίζει τον κόπο. Τους λέω, από την εμπειρία μου: Σας δίνεται η ευκαιρία να μάθετε πολλά σε διάφορεςεπιστημονικές περιοχές από εξαιρετικούς συναδέλφους.Τα προτρέπω, δε, να εκμεταλλευτούν, όσο μπορούν, τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας καθώς η γνώση είναι το μόνο αγαθό που μπορούμε να πάρουμε μαζί μας, όπου κι αν πάμε. Η πορεία των αποφοίτων μας είτε σε επαγγελματική είτε σε ακαδημαϊκή καριέρα το αποδεικνύειΔυστυχώς, σήμερα, ένα μεγάλο ποσοστό αποφοίτων κατευθύνεται στο εξωτερικό για αναζήτηση εργασίας. Υπάρχουν, βέβαια, αρκετοί που τα καταφέρνουν αρκετά καλά εδώ παρά τις αντιξοότητες.Νομίζω ότι η πολιτεία αλλά και όλοι μας πρέπει να δημιουργήσουμε ευκαιρίες, με όσα μέσα διαθέτουμε, για να κρατήσουμε τα παιδιά εδώ ή να τους δώσουμε ένα κίνητρο να επιστρέψουν.

 

 

Θα υπάρξει συνέχεια των ιστοριών του Ρούλη του Επιστημογατούλη και της παρέας του;

 

Ο Ρούλης ο επιστημογατούλης ζει με έναν καθηγητήΠανεπιστημίου, τον κύριο Δωρόθεο. Στο τέλος του βιβλίου, ταξιδεύουν μαζί σε ένα ερευνητικό κέντρο στη Βραζιλία. Όταν ο Ρούλης επιστρέψει, έχει να πει πολλά για αυτά που είδε στην επιστημοπαρέα που τον περιμένει




Ο Θεόδωρος Καρακασίδης γεννήθηκε στην Καβάλα και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Η φυσική τού άρεσε πολύ από τότε που ήταν μικρό παιδί. Έτσι, σπούδασε Φυσικός στο ΑΠΘ και ακολούθησε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές με υποτροφία στο Παρίσι. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα,ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και την έρευνα,και σήμερα είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στονΒόλο, όπου και ζει τα τελευταία είκοσι χρόνια. Έχει διδάξει φυσική και άλλα μαθήματα σε πάρα πολλούς φοιτητές, επί σειρά ετών, έχει συνεργαστεί με διακεκριμένους ερευνητές στην Ελλάδα και το εξωτερικόενώ έχει συγγράψει τέσσερα πανεπιστημιακά συγγράμματα. Ο «Ρούλης ο Επιστημογατούλης (και η επιστημοπαρέα του)» είναι το πρώτο του βιβλίο για παιδιά.