12 Ιουνίου 2016

Χρήστος Λαζαρόπουλος "Η Ελλάδα πάσχει από χρόνια κοινωνική οξείδωση."


         Χρήστος Λαζαρόπουλος 


     "Η Ελλάδα πάσχει από χρόνια       κοινωνική οξείδωση."



Για την πρόσφατη ποιητική του συλλογή,με τίτλο :"Οξειδωμένος Καθρέφτης",(εκδ.Γαβριηλίδης) η συνομιλία μας με τον δικηγόρο και λογοτέχνη Χρήστο Λαζαρόπουλο.Δύο και πλέον χρόνια μετά την παρουσίαση του "Αρρήτων Όψις" ο κ.Λαζαρόπουλος εξηγεί γιατί επιμένει στη θραυσματική-αποφθεγματική έκφραση του ποιητικού του λόγου.

Πότε η οξείδωση παίρνει μορφή φθοράς και πόσο "οξειδωμένη"είναι η κοινωνία μας;

Με την ιδιότητα του ενεργού πολίτη και δικηγόρου αναφέρεται στην συνεχιζόμενη απεργία των δικηγόρων και ιεραρχεί τις δικές του αξίες ζωής.

Ο Χρήστος Ν. Λαζαρόπουλος γεννήθηκε το 1959 στον Πειραιά και μεγάλωσε και ζει στην Ακρόπολη. Σπούδασε νομικά και εργάζεται ως δικηγόρος στην Αθήνα. Έχουν εκδοθεί εκτός εμπορίου από το περιοδικό Τεχνών και Γραμμάτων "Αλεξίσφαιρο" οι εξής ποιητικές συλλογές: "Μειδίαμα Νόμου", "Ισοζυγίες Ονείρων" και "Παγοθραύστης Συναισθημάτων".


"Οξειδωμένος Καθρέφτης" ο τίτλος της πρόσφατης ποιητικής σας συλλογής.Η οξείδωση γενικά δηλώνει φθορά, σε έναν καθρέφτη, ωστόσο, προσδίδει παλαιότητα, ίσως και αξία;...

 

Όλων μας η ζωή είναι μια αλγεβρική συνάρτηση με πολλούς αγνώστους χ, που συνθέτει ένα ποίημα, μια μουσική.

Οι αριθμοί, οι λέξεις, οι νότες είναι διαφορετικά σύμβολα που επιτελούν την ίδια εργασία, με άλλη μορφή.

Μη ξεχνάμε.

Είμαστε δέσμιοι της ψευδαίσθησης της Μορφής !

Γι’ αυτό όλοι μας, όλοι, από βιολογική ατέλεια, είμαστε προγραμματισμένοι, εκπαιδευμένοι, μαθημένοι να κοιτάμε έναν ΟΞΕΙΔΩΜΕΝΟ ΚΑΘΡΕΦΤΗ.

 Ό,τι βλέπουμε, ό,τι νομίζουμε ότι βλέπουμε είναι ένα μικρό “μερικόν”  ενός αγνώστου και συναρπαστικού “ΟΛΟΥ”.

 Άλλος ψαχουλευτά, άλλος συνειδητά, άλλος ασυνείδητα, όλοι μας, ο καθένας με τον τρόπο και τα όπλα του,προσπαθεί να διατρήσει την Οξείδωση του Καθρέφτη., να λειτουργήσει και να συμμεθέξει  στη Διαφάνεια που επικαλείται ο Οδυσσέας Ελύτης, πυκνώνοντας  μια Παράδοση από την Σαπφώ, τον Αναξίμανδρο και τον Ηράκλειτο έως την Παναγία και τους περιστεριώνες της Τήνου σε στίχο, σε διατεταγμένη παράταξη.

 Θέλει τρόπο, θέλει κόπο, θέλει δάκρυα η διάτρηση αυτή.

Γιατί δεν είναι εκεί έξω, ούτε απέναντι.

Είναι εντός. Εντός μας.

Είναι, ως εικόνα, ψυχικό χαρακίρι.

Αλλά χαρακίρι Ζωής, όχι θανάτου.

Το μόνο κοινό είναι η Υπερηφάνεια.

Στο μέτρο της.

 Διάτρηση λοιπόν…

Όπως λέει ο Luigi Pirandello :

“Μέσα στο μακρύ ταξίδι της ζωής…

θα μάθεις πολλά αλλά με κόστος…

να βλέπεις πίσω από τις μάσκες…

και να καταλαβαίνεις τους ανθρώπους”

 Συνδημιουργοί, συνειδητοί ή μη, σ’ αυτή την καταγραφή είμαστε όλοι μας.

 Αυτό το Όλον θ’ αναπηδήσει αυτοκρατορικά, πανηγυρικά, μετά δόξης,μόλις ο Οξειδωμένος Καθρέφτης αποκτήσει την Διαφάνεια.

Και…δεν θα ΄ναι, πια, καθρέφτης…

 Δεν θα επιστρέφει Είδωλο… 

Θα ‘ναι η Διαφάνεια, μ’ άλλες λέξεις η Αλήθεια.

 Για όσους τολμούν

Για όσους δεν φοβούνται να πονούν.

 Θα  ‘ναι η ταύτιση του Παρελθόντος με το Μέλλον

Η Πλατωνική Ενθύμηση. 

Η κατάλυση του Χρόνου, όπως ψευδαισθητικά τον αντιλαμβανόμαστε.

 Η κατάλυση αυτή είναι η Αρμονία, το Φως.

 Κι’όπως έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις:

 “Ο ποιητής, μελετώντας το σκοτάδι,

δεν έχει άλλο μέτρο από το Φως

Γι’ αυτό γράφει”

 

 

Επιμένετε στις μικρές, θραυσματικές φόρμες, σε σημείο τα ποιήματά σας να θυμίζουν αποφθέγματα.

Θέμα αυτοπροσδιορισμού ή έμπνευσης;

 

Η αυθεντική Ποίηση γράφεται μόνο κατόπιν και δια μέσω της έμπνευσης. Ασχέτως του ποιοτικού ύψους της, τότε μόνο, ως αυθεντική, μπορεί να νοηθεί ποίηση. Επομένως επιθυμώ να γράφω εμπνεόμενος. 

Φυσικά η πηγή της έμπνευσης είναι δυνατόν να συμπεριλαμβάνει το ασυνείδητο και ότι εκεί έχει ζυμωθεί από την συσσωρευμένη πληροφορία, γνώση, παιδεία, καλλιέργεια, εμπειρία. 

Είναι συγκλονιστικό το πόσες πόρτες ανοίγουν όταν το χωνεμένο ασυνείδητο υλικό ενός καλλιεργημένου ανθρώπου μορφοποιείται σωστά σε λογοτέχνημα, ιδίως σε ποίημα.

 

 Θα μπορούσε η συλλογή σας  να έχει τον τίτλο: Αρρήτων Όψις 2...

Ποιες οι διαφορές στην ανά χείρας συλλογή από τις προηγούμενες;


Θα μπορούσε, όλες οι συλλογές ενός ποιητή, όσο κι’αν διαφέρουν, έχουν μια κοινή, αόρατη, ραχοκοκκαλιά. Είναι το προσωπικό στίγμα, η προσωπική θέαση του κόσμου, όπως τον αντιλαμβάνεται και όπως τον νοιώθει. Υπ’αυτή την έννοια, ναι θα μπορούσε, αλλά η επιλογή του τίτλου, είναι όπως ένα ποίημα. Και στο ποίημα δεν ερωτάται ο ποιητής.

Γιατί το κάθε ποίημα δεν είναι, όπως λέγεται, όσοι είναι οι αναγνώστες του, αλλά ένα ποίημα είναι όσα οι αναγνώσεις του. Ο ίδιος άνθρωπος υπό άλλη ψυχική θέση διαβάζοντας το ίδιο ποίημα προσλαμβάνει και ερμηνεύει διαφορετικά. Που πάει να πει ότι ο λόγος και ο άνθρωπος θα είναι διαρκώς σε μια εποικοδομητική αμφίδρομη σχέση και θα κτίζει συνεχώς άλλους κόσμους. Ίσως κάποτε αυτοί οι κόσμοι να επιβληθούν.

 

Η Κρίση πόσο έχει επηρεάσει τη γραφή σας και σε ποιο επίπεδο;


Δεν θεωρώ ότι είναι υπό «στενή εννοία» γράφω«ποίημα της κρίσης», δηλαδή αυτό που βιώνεται πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά σήμερα. 

Κατά την γνώμη μου η ποίηση οφείλει να αναφέρεται σε θέματα της «διαχρονικής κρίσης των σχέσεων», ιδιαίτερα οικογενειακών, που αποτελεί κορυφή της πυραμίδας των σχέσεων και εξ αυτού του λόγου το ενδοοικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει άμεσα, κύρια και καταλυτικά τους “πρωταγωνιστές”. 

Καθορίζει βίους και ζωές του πυρήνα του, και εσωτερικά μεταξύ των και εξωτερικά προς το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Ενδεχομένως…για πάντα…

Άλλως τε, ένα ποίημα φαινομενικά άσχετο κατά την πρώτη ανάγνωσή του, αν έχει μέσα του δυναμική, μπορεί να κτυπήσει κέντρο στον ψυχισμό του γόνιμου αναγνώστη. Αυτή είναι, μάλλον και αυτή είναι η μαγεία της ποίησης. Δηλαδή ποιητής και αναγνώστες είναι πομποί και λήπτες ταυτόχρονα στον χρόνο ανάγνωσης. Με πολλά διαφορετικά φάσματα δονήσεων.

 

Ασκείτε το επάγγελμα του δικηγόρου. Η απεργία των δικηγόρων τι σηματοδοτεί σε πολιτικό και σε κοινωνικό επίπεδο;

 

Σε μια Ελλάδα που παραπαίει κοινωνικά, η οποία δεν έχει-και λόγω μη επαρκούς φιλαναγνωσίας- κοινωνικά αντισώματα, η δικαιοσύνη, όπως όλα, κλυδωνίζεται επικίνδυνα απ’ όλους τους φορείς της. Ένας απ’ αυτούς είναι η δικηγορία. Οι δικηγόροι ως ιδιότητα, όχι υπό στενή εννοία συντεχνίας, δεν είναι στο ύψος των απαιτήσεων του λειτουργήματός τους. Από την άλλη η εξουσία, εμφανής ή αφανής, βλέπω ότι κατευθύνει τα πράγματα έτσι ώστε να στερείται ο πολίτης των υπηρεσιών του δικηγόρου. Αυτό όμως είναι σύμπτωμα ενός κόσμου που οδηγείται, εκών- άκων, σε πιο αυταρχικά συστήματα, και ο κόσμος αντί πινακίου προσφερθείσης ασφάλειας, απεκδύεται της ιδιότητας του Πολίτη και ενδύεται την ιδιότητα του υπηκόου. Μόνο αυτός ο τόπος που γέννησε την έννοια της Δημοκρατίας και του Πολίτη, μπορεί να συναισθανθεί σε τόσο απόλυτο βαθμό την διαφορά. Αυτή η διαφορά, η ετυμολογικά και εννοιολογικά τόσο μεγάλη, είναι κύριο συστατικό της διαφάνειας που έψαχνε και τόσο γλαφυρά απέδωσε ο Οδυσσέας Ελύτης.

 

Ποιας μορφής "οξείδωση" και σε ποιο βαθμό υπάρχει στην Ελλάδα της Κρίσης;

 

Η Ελλάδα έχασε το κύριο στοίχημα της, ως κράτος, όχι ως τόπος ή χώρα, μια Κυριακή πρωί της 9ης Οκτωβρίου 1831 με δυό σφαίρες έξω από τον Άγιο Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Η δολοφονία του Καποδίστρια και η ιστορική συνέχεια έδειξαν ότι ασχέτως καταγωγής και ενδυμασίας μείναμε και παραμένουμε, πολιτικά, ως δομή και νοοτροπία, ένα κράτος κοτζαμπάσηδων και ότι αυτό συμπαρομαρτυρεί. Το νεογνόν κράτος δεν απέκτησε πολιτικά αντισώματα και έκτοτε ταλαιπωρείται από την παθολογία και τις ασθένειες της βρεφικής του ηλικίας έως σήμερα. Οι φωτεινές πολιτικές προσωπικότητες που κατά καιρούς προσπάθησαν κάτι δεν ήταν δυνατόν να αλλάξουν τις ριζωμένες δομές και κυρίως την επικρατούσα νοοτροπία. Η Ελλάδα πάσχει από χρόνια κοινωνική οξείδωση. Οι πολιτικοί, κοινωνικοί και πολιτισμικοί αστέρες της καθ’όλη την διάρκεια του βίου της δεν έχουν κατορθώσει, ακόμη, να εκριζώσουν την νοοτροπία αυτή. 

Να ισχύσει δηλαδή η ρήση του Ελύτη: 

« Η ποίηση  δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Γιατί ο κόσμος αλλάζει με την πράξη. Μπορεί όμως να αλλάξει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, επηρεάζοντας έμμεσα την αλλαγή του κόσμου.»  

 

Και η  ποίηση; Πώς χωρά και πόσο βοηθά;

Χωρά και βοηθά αν την διαβάζουμε, αν την βιώνουμε, αν της δίνουμε την θέση που της πρέπει, στο μέτρο, το κοινωνικό, που της αναλογεί. 

Μετά θα κάνει μόνη της το έργο που περιμένουμε.

Στον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα όμως ισχύει και επικρατεί η ρήση του Γιώργου Σεφέρη       στις Μέρες Δ : 

Κανείς δεν μπορεί να κάνει ολόκληρο το χρέος του μέσα σ’ έναν κόσμο που αρνιέται”


Ποιες είναι οι δικές σας αξίες; (αν σας ζητούσα πέντε βασικές σε φθίνουσα σειρά)

 

Έρως, Αγάπη, Αρμονία, Συνείδηση, Δικαιοσύνη, Κάλλος.

Δεν είναι αξίες μου, είναι οι Νόμοι που έφτιαξαν και διατηρούν ό,τι υπάρχει και ό,τι δεν υπάρχει, ορατό και αόρατο, υλικό και άυλο.


 

Χρήστος Λαζαρόπουλος,Οξειδωμένος Καθρέφτης,εκδ.Γαβριηλίδης



"Υπαρξιακή γραφή σε θραυσματική μορφή.."


Η ανάγνωση ενός ποιητικού λόγου αναδεικνύεται ενίοτε  σε επώδυνη διαδικασία δεδομένου ότι κατά την ανάγνωση αναφύονται πολυσχιδούς σημασίας φωνές και εικόνες που διασφαλίζουν μάλιστα την αντίσταση του κειμένου στον χρόνο και το καθιερώνουν ως πνευματικό απείκασμα. Ο ενδοκειμενικός αναγνώστης του  οποίου την ύπαρξη προβλέπει εκούσια ή ακούσια ο ποιητής λειτουργεί βάσει εντολών της καιρικότητας η οποία σμιλεύει την σκυτάλη για τον επερχόμενο Έτσι, ο καθρέφτης της θολής και ανομολόγητης εμπειρίας που τον οξείδωσε μπορεί να ταξιδέψει στο καιρό, καταργώντας τον χρόνο.

(Μαρίκα Θωμαδάκη, Καθηγήτρια Θεωρίας & Σημειολογίας του Θεάτρου, Πρόεδρος του Κέντρου Σημειολογίας του Θεάτρου, πρώην Κοσμήτωρ Φιλοσοφικής Ε.Κ.Π.Α.)


Η ποίηση του Χρήστου Λαζαρόπουλου έχει μια αισθητικοποίηση και μια έντεχνη μορφολογική προβολή των ιδεών, είναι δηλαδή ποιητικά υψηλή. Τα αισθητικά στοιχεία της τέχνης εκφράζουν μια προσωπική αλλά και άρτια ποιητική δημιουργία, γιατί, εάν σήμερα η ποίηση συνοψίσθηκε μόνο στο λυρικό είδος, υπάρχει και ένα άλλο είδος, που σπάνια καλλιεργούνε οι σύγχρονες ποιητές. Είναι η δραματική ποίηση, η ποίηση που εκφράζει περισσότερο περιεχόμενο και λιγότερο μορφή. Ένα μεγάλο μέρος της ποίησης του Χρήστου Λαζαρόπουλου είναι τέτοιο. Ένας στοχαστικός ρεαλισμός που επιτρέπει την πολυφωνία, μέσα εκεί χωράει και η νίκη και η ήττα και το καλό και το κακό και η πατρίδα και ο κόσμος, ως συμπληρωματικές αντιθέσεις όμως, σαν να μελετά ποιητικά την ιστορία. 

Μια σχέση ποίησης και ιστορίας, πολύ ενδιαφέρουσα. Η σύνθεση ενός ποιήματος , όμως, είναι και η προσωπογραφία του ποιητή. Έτσι η νίκη της ποιητικής ιδέας δε συντελείται μέσα μόνο στα πιο μονοσήμαντα, όσο συμπλέκεται με την Ιστορία, η ποίηση παρουσιάζει μια σοβαροφάνεια και έναν αναστοχασμό.(Γιάννης Πανούσης)


Θα συμφωνήσω με τους ακαδημαϊκούς(Γ.Πανούση & Μαρίκα Θωμαδάκη) ότι ο Χρήστος Λαζαρόπουλος έχει μια γραφή καθαρά υπαρξιακή.

Το ιδίωμά του  και αυτό ξενίζει, είναι ένα ιδίωμα, το οποίο πολλές φορές θα το ΄λεγε κανείς καθαρευουσιάνικο, θυμίζει μια μορφή αρχαΐζουσας, που ρέπει όμως στη δημοτική, που λέγαμε κάποτε, άρα θα ΄λεγα ότι είναι ένα ύφος συνθετικό, που ακόμα και εκεί δεν θέλει να πάρει ξεκάθαρη θέση, δανείζεται γλωσσικούς κώδικες, ανάλογα μ’ αυτό που ο ίδιος επιθυμεί, σαν να παίζει με τις λέξεις, σαν να κάνει λογοπαίγνιο με τις ίδιες λέξεις. 
Θέτει αβασάνιστα, καταιγιστικά ερωτήματα, που άλλοτε προσπαθεί να τά απαντήσει, άλλοτε τ΄ αφήνει να αιωρούνται και ο αναγνώστης να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.  (Άρης Σπηλιωτόπουλος)
(Απόσπασμα των ομιλιών  τους για το βιβλίο στο Poems & Crimes 9-12-15)