Λίνα Φυτιλή "Η τέχνη μπορεί να δίνει μορφή στην εμπειρία." "Η ανάγνωση είναι μια σπουδαία τέχνη. Πολλοί το αγνοούν αυτό."

                 Λίνα Φυτιλή 

"Η τέχνη μπορεί να δίνει μορφή στην εμπειρία."

"Η ανάγνωση είναι μια σπουδαία τέχνη. Πολλοί το αγνοούν αυτό."

Με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων της με τίτλο Παράξενο καλοκαίρι, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας,και παρουσιάζεται σήμερα στον τόπο διαμονής της,στον Αλμυρό, η σημερινή συζήτηση με την 

εκπαιδευτικό και συγγραφέα Λίνα Φυτιλή.

Η συγγραφέας μιλά για τη δομή του βιβλίου της,για την ποιητική ματιά του λόγου της και  για τα μέσα με τα οποία η ίδια καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία στους μαθητές της.

"Παράξενο καλοκαίρι", ο τίτλος της συλλογής διηγημάτων σας.Πείτε μας λίγα λόγια.

Πρόκειται για δώδεκα ιστορίες, θραύσματα αφηγήσεων, με σιωπές,  αλληγορίες, μικρέςεκρήξεις σε μια εποχή σπαρακτικά ευμετάβλητη. Πίσω από το φόντο των ιστοριώναυτών, όλες του χρόνου, οι εποχές περνούν σεμια αέναη συνέχεια.

 

Πόσο αυτοαναφορικά είναι τα διηγήματά σας;

Ελάχιστα. Εννοώ ότι είναι σχεδόν όλα αποτέλεσμα μυθοπλασίας. Αν κάποια προσωπικά στοιχεία περνούν στο κείμενο, αυτόγίνεται ασυναίσθητα. Πάντα μεταφέρεις κάτιαπό σένα στο κείμενό σου. Αλλά ως εκεί. Η μόνη ιστορία που έχει ψήγματα αλήθειας, είναι ο Αράπης, που μου την αφηγήθηκε πριν απόχρόνια η νονά μου. Φυσικά την μεταμόρφωσα, την έγραψα με τον δικό μου τρόπο. Κράτησα όμως, τον βασικό σκελετό της αφήγησης.

 

Πόσο απέχουν χρονικά το πρώτο από το τελευταίο διήγημα;

Περίπου δύο με δυόμισι χρόνια. Είχα γράψει κι άλλα διηγήματα αλλά επέλεξα τα έντεκα. Την τελευταία στιγμή, πριν στείλω το γραπτό μου, προέκυψε το Σπίτι. Γράφτηκε μέσα σε ένα με δύο εικοσιτετράωρα. Από το πρωί μέχρι τοβράδυ. Εκείνες τις μέρες ένιωθα λες και θα τελείωνε ο κόσμος αν δε γραφόταν αυτή η ιστορία.

 

Με δεδομένη την ποιητική ματιά που διατρέχει τη γραφή σας, καθώς και την πρόσφατη ποιητική σας συλλογή με τίτλο Mυθική μέρα,πόσο η ποίηση "υποβάλλει" την συγγραφή σας σε πεζό λόγο;

Η ποίηση πάντα με επηρέαζε. Ακόμη κι οι "νύχτες της άχρωμης κιμωλίας", που πλέονέχουν εξαντληθεί κι είναι γραμμένες πριν από αρκετά χρόνια, βρίθουν από στοιχεία ποίησης.Ο επιμελητής που είχα τότε, ο ΔημήτρηςΘάνας, μου έλεγε ότι ήταν τόσο σφιχτό το κείμενο σαν να διάβαζε ένα μεγάλο ποίημα. Με τον καιρό η ποίηση με έμαθε να συμπυκνώνω νοήματα, να αφαιρώ, να γίνομαι πιο λιτή κι ελλειπτική στην έκφραση. Είναι ένα προνόμιο.

 

 

Το πρώτο σας βιβλίο εκδόθηκε σχεδόν είκοσι χρόνια πριν.Από πότε καταπιάνεστε με τη συγγραφή;

Ξεκίνησα γράφοντας ποιήματα στα δεκάξι. Στα είκοσι δύο, όντας φοιτήτρια έστειλα το πρώτο μου βιβλίο στις εκδόσεις Καστανιώτη, χωρίς να γνωρίζω κανέναν στο χώρο. Εννιά μήνες αργότερα, ενώ το είχα σχεδόν ξεχάσει, μου τηλεφώνησαν. Έτσι ξεκίνησε αυτή η περιπέτεια. Από παιδί διάβαζα πολύ, ο κόσμος των βιβλίων ήταν και παραμένει για μένα ένας τόπος ανεξάντλητης ομορφιάς, ένας κόσμος φωτερής σαγήνης.

 

Τι κινητοποίησε την πένα μιας δασκάλας να ανοιχτεί στην περιπέτεια της γραφής;

Υπήρχε ένας πυρήνας πραγμάτων που με απασχολούσαν κρυφά, πράγματα που ντρεπόμουν να πω από τη μία μεριά αλλά που ήθελα από την άλλη, να μοιραστώ με τους ανθρώπους. Βρήκα τελικά τον τρόπο και το κουράγιο. Η τέχνη μπορεί να δίνει μορφή στην εμπειρία.  

 

Πόσο το διαδίκτυο βοηθά στην γνωριμία της δουλειάς σας με το αναγνωστικό κοινό; (Ζείτεκαι εργάζεστε στον Αλμυρό Μαγνησίας)

Βοηθάει αρκετά δεδομένου ότι γνωρίζειςκόσμο, ανταλλάσσεις πληροφορίες, ενημερώνεσαι. Άλλωστε όταν ζεις στην επαρχία, αυτή η ανάγκη είναι πιο επιτακτική.

 

Ακούγεται συχνά ότι στην Ελλάδα οι συγγραφείς τείνουν να γίνουν περισσότεροι από τους αναγνώστες. Τι έχετε να πείτε σχετικά;

Ισχύει. Ο Κούντερα είχε πει κάποτε ότι η γραφομανία είναι φαινόμενο της εποχής,εξαιτίας της ευμάρειας στην οποία ζούμε.Πάντως η γραφή προυποθέτει να είσαι κι ο ίδιος πολύ καλός αναγνώστης. Η ανάγνωση είναι μια σπουδαία τέχνη. Πολλοί το αγνοούν αυτό. 

 

Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι λογοτέχνες;

Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς και θα αδικήσω πολλούς. Επιγραμματικά θα αναφέρω τονΒαλτινό, τον Πετσετίδη, τον Γ. Χειμωνά, τον Κ. Ακρίβο, τον Δ. Σωτηρίου, την ΈρσηΣωτηροπούλου. Τον Ταμπούκι, τον Τσέχωφ, τον Καλβίνο…

 

Ασκείτε το λειτούργημα της δασκάλας.Πόσο πιστεύετε 

ότι ευθύνεται το σχολείο για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας; Εσείς, ως συγγραφέας,δίνετε ερεθίσματα στα παιδιά;

Προσπαθώ. Συνήθως εκπονώ προγράμματα φιλαναγνωσίας με τους μαθητές μου στο μάθημα της ευέλικτης ζώνης. Επίσης τους προτρέπω να δανείζονται βιβλία από τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου. Το σχολείο έχει το μερίδιο της ευθύνης του, όπως η οικογένεια κι η πολιτεία. Αν σε μια οικογένεια δεν μπαίνουν δέκα - είκοσι βιβλία,ας πούμε το χρόνο, πώς ένα παιδί θα γίνει μελλοντικά καλός αναγνώστης; Ή αν δεν βλέπει κανέναν στο σπίτι να διαβάζει; Η αναγνωστική συνήθεια πρέπει να ξεκινάει από νωρίς.

Λίνα Φυτιλή,Παράξενο καλοκαίρι,Βιβλιοπωλείον της Εστίας 

 

Κουνάω το κεφάλι και σκέφτομαι, ότι μπορεί αυτές οι ιστορίες να είναι γέννημα - θρέμμα της φαντασίας της, ότι τις κατεβάζει από το μυαλό της, μόνο και μόνο για να μ’ εντυπωσιάσει. Αλλά δεν είμαι σίγουρη. Έτσι δε λέω τίποτα, ρίχνω μια ματιά στον σκοτεινό δρόμο, στην πινακίδα απέναντι, που με το ζόρι ξεχωρίζει πια, στις φιγούρες μας που αχνοφέγγουν στο τζάμι και στις ξεχειλωμένες σκιές μας, που απλώνονται στο δωμάτιο. Για μια στιγμή νομίζω ότι είναι οι πλασματικές μορφές άλλων ανθρώπων, προγόνων από το παρελθόν, που μας επισκέφτηκαν απόψε, έτσι για να πάρουν μια ιδέα από το σύγχρονο κόσμο και ν’ ακούσουν τις κουβέντες μας, να δουν αν σκεφτόμαστε καθόλου τα περασμένα ή τα ’χουμε ξεχάσει.

Δώδεκα ιστορίες για τις ανθρώπινες σχέσεις και τα κενά που αφήνουν, για τη συγκυρία που θολώνει τη σκέψη, για όνειρα που ξαναγεννιούνται μέσα από τις στάχτες τους. Παρόν και παρελθόν βαδίζουν χέρι χέρι πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί. Άνθρωποι καθημερινοί αναζητούν τρόπους πίσω από σημαντικά ή ασήμαντα γεγονότα, για ν’ ανατρέψουν την πορεία της  ζωής τους. Ψάχνουν τις αντιστάσεις τους σε έναν κόσμο όπου όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. 

Η Λίνα Φυτιλή γεννήθηκε στη Λάρισα το 1974. Ζει στον Αλμυρό Μαγνησίας και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Το 1997 δημοσιεύτηκε η νουβέλα της, Οι νύχτες της άχρωμης κιμωλίας, Καστανιώτης. Το 2011 εκδόθηκε το  μυθιστόρημα , Τώρα είναι αργά, Απόπειρα. To 2014 ακολούθησε η ποιητική  συλλογή , Μυθική Μέρα, Ενδυμίων.

 

 

Πρόσκληση

 

ΟΙ Εκδόσεις της Εστίας και το Περιφεριακό τμήμα χορού Αλμυρού Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου, σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου της Λίνας Φυτιλή, την Κυριακή 10 Απριλίου 2016 και ώρα 11:30’ π.μ. στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ειδικού Σχολείου Αλμυρού.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:

Η κ. Χρυσούλα Κοντογεωργάκη - Τσαμανή, πρόεδρος της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού- Εκπαιδευτικός, η Αγγελική Μπαρμπερίου, φιλόλογος και η συγγραφέας.

Ελένη Αναστασοπούλου "Όσο ανεβαίνουμε βαθμίδα, δυστυχώς, τόσο κατεβαίνουμε σε δράσεις φιλαναγνωσίας."

         Ελένη Αναστασοπούλου

"Όσο ανεβαίνουμε βαθμίδα, δυστυχώς, τόσο κατεβαίνουμε σε δράσεις φιλαναγνωσίας."

Η Διευθύντρια Εκπαίδευσης Περιφέρειας Θεσσαλίας ,κ.Ελένη Αναστασοπούλου,μιλά για την εμπειρία της ως εκπαιδευτικός αλλά και από τη διοικητική της θέση σχετικά με τις δράσεις φιλαναγνωσίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

 Η κυρία Αναστασοπούλου,συγγραφέας και η ίδια,μιλά για το νέο της παραμύθι,με τίτλο: Ο Μπαμπαγιούμ και οι καραμέλες,που κυκλοφορεί από τις εκδ. Διάπλους.

Πείτε μας λίγα λόγια για την αξία της φιλαναγνωσίας στο σχολείο.

Το παιδί και το βιβλίο. Ακούγεται σαν τίτλος παραμυθιού είναι όμως δύο μέλη μιας σχέσης την οποία οφείλουμε να στεριώσουμε και να ενισχύσουμε. Οι εκπαιδευτικοί  εμψυχώνουμε τους μαθητές μας, γινόμαστε διαμεσολαβητές μεταξύ των μαθητών μας και των βιβλίων και ταυτόχρονα είμαστε συναναγνώστες σε μια κοινότητα αναγνωστών αυτή που θέλουμε να δημιουργήσουμε με τους μαθητές μας. Αυτός θα έλεγα ότι είναι ο πρώτος στόχος των δράσεων φιλαναγνωσίας στο σχολείο. 

 Τι προσδίδει στο παιδί η διαδικασία αυτή;

Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία θα προκύψει η ανάδυση ενός αναγνώστη λειτουργικού και δημιουργικού ο οποίος μέσα από τη σχέση του με το βιβλίο θα ανοίξει ένα παράθυρο,vice versa, προς δύο κατευθύνσεις: προς τον έξω κόσμο και προς τον εσωτερικό δικό του κόσμο.

Επιπλέον, όταν το παιδί αγαπήσει κι εξοικειωθεί με το βιβλίο,διότι θα έχει ανακαλύψει ότι πάντα υπάρχει ένα βιβλίο που αγγίζει τους προβληματισμούς του και τις αναζητήσεις του, τότε θα δοθεί η δυνατότητα στον εκπαιδευτικό ν’ αναπτύξει  αναγνωστικές δράσεις μέσω των οποίων θα προσεγγίσει μαθητές/τριες που ίσως θεωρούνται ή καλύτερα φαίνονται αδιάφοροι. 

Πότε η ανάγνωση ενός βιβλίου στο σχολικό περιβάλλον έχει αξία και ουσία;

Αν η ώρα της φιλαναγνωσίας δεν υποπέσει σε μια συμβατική διδακτική ώρα αλλά αντίθετα γίνει μια νησίδα αποσυμπίεσης και ευχαρίστησης τότε οι μαθητές/τριες θα νιώθουν δημιουργικοί/ες κι ελεύθεροι/ες να εκφράσουν τις ιδιαίτερεςσκέψεις, επιθυμίες και αντιλήψεις τους, δηλαδή  αυτές που τις/τους χαρακτηρίζουν ως προσωπικότητες και τους/τις κάνουν να ξεχωρίζουν.

Ποιοι είναι οι "κανόνες"-τα δικαιώματα του μικρού αναγνώστη;

Επειδή το διάβασμα είναι μια επίκτητη κι όχι εγγενής λειτουργία, ας μάθουμε  στα παιδιά,με το δικό μας παράδειγμα, ν’ αγαπούν το βιβλίο. Να μην ξεχνούμε όμως τα δικαιώματα του μικρού αναγνώστη όπως: το να ξεφυλλίζει απλώς ένα βιβλίο, να το αφήνει στη μέση, να διαβάζει όσες φορές θέλει το ίδιο βιβλίο και να νοιώθει ο ήρωας του,  να διαβάζει ό,τι του αρέσει και οπουδήποτε του αρέσει, να διαβάζει δυνατά ή να απαιτεί ησυχία, να μην απολογείται για τις αναγνωστικές του προτιμήσεις διότι το διάβασμα πάνω απ’ όλα είναι ευχαρίστηση.

Τι διαπιστώνετε για τη διάδοση ή την εφαρμογή  της φιλαναγνωσίας 

από τη θέση της διευθύντριας Α/βάθμιας & Β/βάθμιας εκπαίδευσης για τα σχολεία της Θεσσαλίας;

 

Ας ξεκινήσουμε από τη βεβαιότητα ότι  το σχολείο,  είναι ο ιδανικός χώρος για να πραγματοποιηθούν δραστηριότητες πουέχουν κέντρο και αναφορά το βιβλίο. Το βιβλίο ως αγωγή της ψυχής, το βιβλίο ως το μέσο που θα εισαγάγει τον μαθητή και τη μαθήτρια στον γοητευτικό κόσμο της λογοτεχνίας, που θα τον/την μυήσει  στον μαγευτικό κόσμο της τέχνης, του πολιτισμού και της γνώσης. Απ’ την άλλη υπάρχει το βιβλίο  που αντιπροσωπεύει το εργαλείο δια μέσου του οποίου, ο μαθητής/τρια θα περάσει ή όχι την τάξη,  θα εισαχτεί ή όχι στο πανεπιστήμιο, θα πάρει καλούς ή κακούς βαθμούς. Αυτό το βιβλίο- εργαλείο, στο τέλος της προσπάθειας θα αποσυρθεί στα αζήτητα διότι δεν θα έχει πια καμιά χρησιμότητα. Ξεκινώντας από αυτές τις δύο παραδοχές κι από μια ακόμη, αυτή της γνωσιοκεντρικής, βαθμοθηρικής δόμησης κι επιλεκτικής λειτουργίας του σχολείου της δευτεροβάθμιας, κυρίως, βαθμίδας απαντώ εμμέσως πλην σαφώς στην ερώτησή σας. 

Ποια είναι η εκτίμησή σας ανά βαθμίδα;

Όσο ανεβαίνουμε βαθμίδα, δυστυχώς, τόσο κατεβαίνουμε σε δράσεις φιλαναγνωσίας.

 

Έχετε ασχοληθεί με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων. Θέλετε να μας μιλήσετε για το πρόσφατο βιβλίο σας;

Το τελευταίο μου βιβλίο για παιδιά -κι όχι μόνο- έχει τίτλο «Ο Μπαμπαγιούμ και οι καραμέλες» και είναι μια ιστορία μικρής φόρμας , δηλαδή είναι μια σύντομη διήγηση που μοιάζει με παραμύθι και δίνει μια εικόνα από τον κόσμο των παιδιών της Αφρικής.  

Στο Κιπέρα- πραγματικό χωριό της Τανζανίας- κει πέρα μακριά στην Αφρική ζούσαν «εβδομήντα εφτά παιδιά κι ενενήντα τρεις μεγάλοι, δεκατρείς μαϊμούδες και σαράντα δύο παπαγάλοι… η Μπίμπι, ο μικρός Αζίζ κι ένας τεράστιος, ο Μπαμπαγιούμ, που αγαπούσε πολύ τις καραμέλες και καθόλου μα καθόλου τα παιδιά».

Έτσι αρχίζει η ιστορία, η οποία στηρίζεται σε πραγματικά περιστατικά όπως τα έζησα στην Αφρική και στο Κιπέρα. Είναι μία πόρτα στον κόσμο μέσα από την καθημερινότητα του μικρού Αζίζ και της παρέας του. Δίνει πληροφορίες γι'αυτό τον άλλο κόσμο με ρεαλιστική ματιά αλλά με λόγο προσιτό κι ευχάριστο ανάλογο της 

αντιληπτικής ικανότητας του παιδιού

.